Skírnir - 01.12.1906, Blaðsíða 5

Skirnir.
Islenzk þjóðlög.
293
inn eins og með hið norræna mál, sem vér nú köllum
íslenzku; hvorttveggja var alment um öll Norðuiiönd fyrir
þúsund árum og hvorttveggja tiuttist hingað með land-
námsmönnunum; hvorttveggja aflagaðist fyrst en hvarf
síðan um öll Norðuiiönd, en hvorttveggja varðveittist
furðanlega lítið breytt á vorri afskektu fósturjörð alt til
þessa dags. Þess vegna höfum vér hinn sama rétt til að
kalla tvísönginn íslenzkan og vora eiginlegu eign, eins
og að kalla málið, sem vér ritum og tölum, íslenzku.
Hin elztu tvísöngslög, sem vér höfum á nótum í ís-
lenzkum skinnhandritum, eru skrifuð á Munkaþverá í Evja-
firði 1473. Ef vér berum saman hin elztu tvísöngslög
vor, sem í handritum finnast, og þau tvísöngslög, sem voru
sungin hér alla 19. öldina og eru sungin liér á nokkrum
stöðum enn í dag, er munurinn helzt sá, að í hinum eldri
ræður mestu hin d ó r i s k a tóntegund, en í hinum síðari
hin 1 ý d i s k a, og að í hinum eldri koma fyrir fleiri tón-
bil en kvint, t. d. ters, sext og oktava, en aftur á móti
hneigjast hin síðari tvísöngslög í þá átt að útiloka að
mestu öll tónbil nema kvintinn. öll tvísöngslög vor, eldi i
og yngri, hafa það sameiginlegt, að kvart kemur ákaflega
sjaldan fyrir í þeim og aldrei hver kvartinn eftir annan.
Aður fyrri hét lagið sjálft vox principalis en
fylgiröddin vox organalis; síðar var lagið kallað
t e n ó r en fylgiröddin b a s s i, og svo er það kallað enn;
að syngja fylgiröddina í tvísöngslögum er mjög oft kallað
»að fara upp«.
Aðrai' tegundir af margrödduðum söng hafa þekst
lijá oss á miðöldunum; um það bera handritin vott; því
þar er bæði diskantsöngur, þrí- og fjórraddaður söngur og
reglulegir k a n ó n a r. En allar slíkar tilraunir í þá átt
að komn inn hjá þjóðinni öðrum margrödduðum söng en
kvintsöngnum virðast hafa borið lítinn ávöxt og orðið nær
því að engu. En við kvintsönginn hélt þjóðin fast öld
eftir öld, bæði við sálma og veraldleg kvæði, bæði i kirkj-
um og heimahúsum.