Skírnir - 01.12.1906, Blaðsíða 35

Skírnir.
íslenzk höfuðból.
n.
Hólar i Hjaltadal.
Það kemur þrásækilega í ljós í sögunni, að það sem
á einum tíma er til heilla og blessunar fyrir þjóðirnarr
eflir þrif þeirra og hrindir þeim áfram á menningar-
brautinni, verður síðar meir, er kringumstæður breytast
og straumar mannlífsins taka aðra stefnu, þjóðunum til
hnekkis, stendur þeim í vegi fyrir þrifum, tálmar þeim,.
að geta tekið þátt í framförum. Það er sumpart fast-
heldnin við hið gamla, sem þessu veldur, sumpart hags-
munavonir einstaklinganna, og einkum þeirra sem mest
mega og völdin hafa, og sumpart veldur því fjarlægðin
frá aðaluppsprettulindum menningarinnar, menn geta ekki
orðið samferða, verða aftur úr. Stofnanir, sem fyr voru
til mestu framfara, verða gamlar og úreltar, hafa mist
sína upprunalegu þýðingu, þær hafa lokið sínu starfi —
þurfa að hverfa og aðrar nýjar að koma í þeirra stað.
Þær hafa ekki framar neinar göfugar hugsjónir að lifa og
stríða fyrir, og eigingirnin og smásálarskapurinn sezt að
völdum, og þeir sem völdin hafa hugsa mest um að raka
saman fé og tryggja stöðu sína í valdasessinum.
Þenna gang sögunnar má ljóslega sjá í sögu katólska
biskupsdæmisins hér á íslandi. Enginn efi getur á því
leikið, að biskuparnir katólsku voru lengi fram eftir tím-
um til heilla fyrir þjóð þessa, skildu köllun sína rétt og
gegndu henni yfirleitt trúlega. En þeir tímar komu hér
21*