Skírnir

Årgang

Skírnir - 01.12.1906, Side 36

Skírnir - 01.12.1906, Side 36
324 Islenzk höfuðból. Skírnir. eins og annarstaðar í vestrómversku kirkjunni, að þetta breyttist. Menningarlindir kirkjunnar, sem höfðu frjóvað svo vel þjóðlífsakurinn, tæmdust. Katólsku kirkjuhöfð- ingjanir voru ekki framar leiðtogar á þjóðmenningar- brautinni. Takmörkin, sem kirkjan hafði sett sér, voru orðin of þröng, framsóknin og menningin gat ekki þrifist í skauti kirkjunnar. Kirkjan misti sjónar á hugsjón sinni, hún drógst niður í hringiðu lagaleysisins og ójafn- aðarins, sem einkennir miðaldirnar, hún hætti að beita áhrifum sínum til þess að vernda litilmagnann, hún hætti að vera ljósið, sem lýsti í myrkrinu. Biskuparnir hugðu mest á að raka saman fé handa stólunum, og er Rögn- valdur biskup Olafsson á Hólum einkum al-kunnur að því og illan orðstír hefir Gottskálk biskup Nikulásson getið sér fyrir fjárdrátt, en ekki finst mér Jón biskup Arason vægari í þeim sökum. Má t. d. minna á Teitsmálin í því tilliti. En hitt er ekki rétt álitið, að nokkuð væri sér- staklega íslenzkt við þetta ástand. Það þarf naumast að leita að rökunum fyrir þessu ólagi í því, að flestir biskup- arnir hér á landi, einkum á Hólum á 14. og 15. öld, voru útlendir; það eru almennar innri sögulegar orsakir til þessa, þótt ytri ástæður hafi ef til vill verið að nokkru leyti samverkandi: Alstaðar var pottur brotinn. »En svo lengi má brýna deigt járn að bíti um síðir«, og þeir komu tímarnir, að veraldlegu höfðingjunum þótti ofsi biskupanna ekki þolandi, en þá kom hjálpin til að losast undan áþjáninni. Hún kom úr suðri með vorinu. Ungir menn efnilegir tömdu sér á þeim tímum að leita sér mentunar suður á Þýzkalandi og þar komust þeir í kynni við lærdóm Lúthers, og fluttu með sér áhrifin af honum hingað til Islands. Þannig barst hingað siða- bótin. En hið versta var, að íslendingar fengu ekki í kyrþey og á friðsamlegan hátt að tileinka sér siðabótina. Areiðanlega féll hún hér að mörgu leyti i góðan akur hjá ýmsum upplýstari mönnum íslenzkum, lairðum og leikum. En svo skyldi ekki verða. Siðabótamenn tóku höndum saman við útlent kúgunarvald. Inn skyldi henni þröngv-
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103

x

Skírnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.