Skírnir - 01.08.1909, Qupperneq 5

Prestarnir og játningarritin.
197
hans um »gildi trúar,iátninganna«, er út kom í fyrra; þar
gefur hann í skyn, að kenningarfrelsiskröfurnar séu allar
meira og minna sprotnar af óvild og hatri til kristindóms
og kirkju, séu »heiðindómur í kirkjulegum dularklæðum«(!).
Það sem því öllu öðru fremur ríður á í þessu máli
er, að menn gjöri sér fulla grein fyrir því, hvað hér er
um að ræða, — hvað átt er við með »kenningarfrelsi
presta«.
Spurningin er í sjálfu sér afareinföld. Hún er engin
önnur en þessi: Eru kennimenn kirkjunnar í öllum atrið-
um kristilegrar trúar bundnir við þann skilning á þessum
atriðum trúarinnar, sem haldið er fram í játningarritum
þeim, sem kirkjan lögum samkvæmt viðurkennir?
Um þetta er spurt — og ekkert annað.
Kenningarfrelsismálið er engin nýjung eins og sumir
halda. Það hefir t. a. m. verið á dagskrá í Danmörku
síðan í byrjun 19. aldar og er það enn. Meðal Dana hef-
ir þessi »heiðindómur í kirkjulegum dularklæðum« — sem
sira J. B. kallar svo — ekki átt sér ómerkilegri talsmenn
eða ókirkjulegri en menn eins og H. N. Clausen, N. Fr.
S. Grundtvig, N. Lindberg, Visby, Vilh. Birkedal, M. Melby,
L. Helveg, A. Leth, Otto Möller, Morten Pontoppidan,
Skat Rördam, J. H. Mourad o. fl. o. fl. öllum þessum
mönnum kemur saman um, að kenningarfrelsi. presta sé
eitt af frumskilyrðunum fyrir sönnum þrifum kirkju og
kristindóms. Árið 1881 samþykti fjölmennur prestafund-
ur í Askov áskorun til stjórnarinuar um kenningarfrelsi
og íullkomið afnám allra játningaskuldbindinga. Á grundt-
vigskum »vinafundi« í Oðinsvé 1890 er því haldið fram,
að meðan prestarnir séu bundnir af prestaheitinu komi
barátta þeirra gegn vantrúnni að engu haldi, því að vitn-
isburður þeirra sé ekki »frjáls« — engin trygging fyrir,
að hann byggist á persónulegri sannfæringu. Og ári
seinna heldur V. Birkedal því fram, að prestaheitið verði
með hverju ári mein-hættulegra fyrir þrif þjóðkirkjunnar
og jafnvel sjálfan kristindóminn. Árið 1902 skorar »Kirke-
ligt Samfund fra 1898«, — en í því er meginþorri