Skírnir - 01.08.1909, Side 21

Prestarnir og játningarritin.
213
5. árið -1683. Þar er loks ákveðið í 2. bókar 1. kap., að
þau trúarbrögð ein skuli líðast í konungsins ríkjum og
löndum, sem séu samhljóða heilagri ritningu, postul-
legu, nikenisku, og atanasíönsku trúarjátningunum, hinni
óbreyttu Agsborgar trúarjátningu frá 1530 og fræðum Lúters
hinum minni (sbr. einnig 2. bókar 4. kap. 6. gr.). Með
þessu eru játningarritin lögfest. En við þessa lögfestingu
er það þó að athuga, að sú bók Kristjáns 5. laga, sem
lýtur að trúarbrögðunum og prestastéttinni, h e f i r
a 1 d r e i í heild sinni verið lögtekin á voru
1 a n d i. Hið sama er að segja um Kirkjurítúal
Kristjáns 5., sem út kemur tveim árum síðar (1685), þetta
rítúal, sem fyrst fyrirskipar prestaeiðinn. Þótt þessu rítúali
hafi verið fylgt hér á landi síðan skömmu fyrir aldamót-
in 1700 og prestaeiðurinn, sem það fyrirskipar, verið
heimtaður af öllum íslenzkum prestum fram að árinu 1888,
hefir það aldrei verið löglega innleitt hér
fremur en kristniréttur Kristjáns 5.; má meðal annars sjá
það af því, að rítúalið hefir aldrei, að ráðstöfun stjórnar-
valdanna, verið útlagt á vora túngu, né nokkurt lagaboð
verið geflð út um það, að þetta rítúal skyldi gilda hér
hjá oss. Kirkju-rítúalinu og játningahaftinu með því heflr
verið laumað hér inn af stjórnendum landsins að presta-
stétt landsins og safnaðarlýð fornspurðum án nokkurrar
sjáanlegrar lagaheimildar!
En þegar vér nú vitum, að lögfcsting játningarritanna
og skuldbinding prestanna við þau í kenningu siuni, er
svo til komin, sem nú hefir verið bent á, fer að verða
meira en erfltt að sjá með hvaða rétti kennimönnum
vorum verðui haldið í játninga-tjóðrinu úr þessu. Og
hafi hin evang. lúterska kiikja iands vors getað komist
af án nokkurs játninga-hafts á prestum sinum í full 150
ár, ætti hún ekki síður að geta komist af án þess hér
eftir, svo miklu framar sem prestastétt vor stendur nú en
þá gjörði hún. Hið eina, sem gæti réttlætt skuldbindingu
prestanna við játningarritin, skyldi vera það, að rit þessi
væru í öllum greinum svo fullkomin, bæði að efni og bún-