Skírnir - 01.01.1910, Side 32

32
Siðspeki Epiktets.
•og öllu misrétti mannfélagsins, heldur og öllu því böli,
sem stafar af völdum náttúrunnar. Þá hefðu þeir orðið
algjörlega sjálfum sér samkvæmir, og þá hefði orðtak
þeirra, að verða sannfrjáls, fengið dýpri og fyllri merk-
ingu. Því að þá hefðu þeir getað sagt, að þeir reyndu
að kynnast lögum náttúrunnar, til þess að sigrast á
henni. Þá hefðu þeir að líkindum getað rétt náttúruvís-
induiu nútímans höndina og kristnin hefði ef til vill ekki
sigrað Stóukenninguna. Því að hvað eru náttúruvísindin
að leitast við að gjöra? Þau eru í stuttu máli að leitast við að
fegra, létta og lengja líf manna, um leið og þau svona á
•öðru leitinu eru að skygnast inn í leyndardóma náttúr-
unnar. Og hver veit nema mannsandanum takist einhvern-
tíma, þótt honum nú takist aldrei að sigrast til fulls á
•dauðanum, að fá órækar sannanir fyrir því, sem liggur
að baki honum. Mannsandinn hefir enn sem komið er
rofið allar þær skorður, er honum hafa verið settar.
En Stóumenn litu nú ekki þannig á; þeir töldu nátt-
úruna alveg ósigrandi, héldu að hún væri eilíf endur-
tekning og endalokin jafnvel gröf og dauði. Þess vegna
féllust þeim svo fljótt hendur, þess vegna lögðu þeir að
lokum alveg árar í bát. Og því var það í raun og veru
•eina huggunin sem þeir gátu fengið, huggun sú, sem barst
þeim í kristindóminum, að menn ættu vísa von á því að
lifa annars heims, og þar fengju allir þeir, sem það ættu
skilið, fullkomna uppbót á böli sínu og mótlæti hérna
megin grafar. Kristnin var svo skjót að sigra hugi manna
og hjörtu einmitt af þessu, að hún, eftir því sem á síóð,
virtist vera helzta og bezta úrlausnin og eini vegurinn
til þess að komast ekki einungis klaklaust, beldur vel og
hamingjusamlega út úr þessu völundarhúsi jarðneska lífsins.
Eilífðarvonir kristindómsins forðuðu öllum þorra manna
frá örvinglan og andlegu niðurdrepi og bygðu þeim það
hæli, er þeir gátu unað við um nokkrar aldir, á meðan
mannsandinn var að vitkast og finna hin réttu tök á
náttúrunni og mannlífinu. Mannsandinn á þar enn langt