Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Side 10

10
Um Naustanes skal siðar talað. f>að er eins og hér sé á-
kveðinn grafreitr úti í Digranesi, enda þótt ritari sögunnar taki
ekki það fram beinlínis; eg þekki færri dœmi, að menn voru flutt-
ir svo langt frá bœnum að raunalausu, og víst mátti fá fallegt
haugstœði heima á Borg, eða nær bœnum.
Um nóttina eftir þetta var eg á verzlunarstaðnum í Borgarnesi
(Digranesi).
Laugardaginn, 20. sept., fór eg út í Raufarnes, og svo þar út og
upp um Mýrarnar, til að fá hér yfirlit um afstöðu á ýmsu, og síð-
an heim að Borg, var þar lengi um daginn, og skal eg hér fyrst
um tala.
Fyrir utan Digranes gengr inn vogr mikill og langr, sem
kallaðr er Borgarvogr\ skamt upp frá vogsbotninum stendr bœrinn
Borg; túnið nær nærri ofan að sjó. Upp frá bœnum er borg mik-
11 með smáklettum utan og stöllum; upp á háborginni stendr varða
mikil; það eru munnmæli, að hún sé í fyrstunni hlaðin af Agli
Skúlasyni. Hæst upp á borginni er fallegt mjög og víðsýni mik-
ið. porsteinn Egilsson hafði þann sið, að ganga upp á borg, þeg-
ar hann vildi sjást um víða, bls. 211, og 213; hann gekk og upp
á borgina, þegar rœða skyldi vandamál, t. d. um bónorð Helgu
fögru, Gunnl. s. ormstungu bls. 216. Vestan til við túnið rennr
lœkr ofan í vogsbotninn, sem kallaðr er Borgarlœkr; fyrir vestan
lœkinn er nú kallaðr Fitjahóll; hér voru Bjarnartöður. þ>ar eru
nú þúfnamóar með dálitlu grasi, enn þó orðið uppblásið; á einum
stað á hólnum er sem votti fyrir tótt, enn sem likist þó þúfnaröð-
um þannig uppblásnum. fessi tóttarmynd snýr frá suðaustri til
norðvestrs; hún er, að því mælt verðr, um 30 fet á lengd, enn um
12 fet á breidd. Dyr verða ekki ákveðnar, því alt er hér svo ó-
glögt; ekki vottar fyrir neinum rústaleifum þar í kring, og ekki
er hér að sjá neina rœkt í jörðu; túnið nær ekki nema að lœkn-
um; samkvæmt orðum sögunnar var hér þó tún áðr, enn það getr
vel verið þar fyrir uppblásið, með því það hefir ekki verið rœkt-
að í langa tíma; slíks eru víða dœmi. Borgarlœkr er sá lœkr,
sem sagan talar um; sjór fellr í lœkinn um stórstrauma, og er þá
haugrinn sé á miðju nesinu, eða varla svo utarlega, og á bls. 177 ritar
hann á þessa leið: »það eru naumast nœgar ástœður til að rengja, að þetta
sé sá rótti haugr, jafnvel þótt sögunnar orð séu nokkuð villandi, þar sem
hún segir, að Skallagrímr sé heygður yzt á nesinu (framanverðu nesinu)«.
það er nú fyrst, að Skallagrímshaugr er ekki fyrir ofan mitt nes, heldr
fyrir utan mitt nes, sem fyrr segir, eða á framanverðu nesinu, þ. e- á ytri
hluta nessins; þá þýðingu hefir það enn í dag hér á landi; enn Kálund
leggr það út: »yderst þá næsset«, enn það þýðir: »út á tanganum nessins«,
eða »á nestánni#, sem ér allt önnur merking. Hér er því ekkert viflandi í
sögunni, heldr alveg rétt að orði komizt.