Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1982, Blaðsíða 135

138
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
glatast einhverntíma alllöngu fyrir 1704 og einfalt óbúið spjald verið sett í þess
stað. Þetta er sjálft fremra spjaldið, búna spjaldið, en hitt, aftara spjaldið,
hefur ekki þótt þess virði að arta upp á það þegar textinn var rifinn sundur
árið 1704. Því það var einmitt það sem gerðist, og skal nú að því vikið.
í lok greinar minnar í Griplu benti ég á að Árni Magnússon hefði trúlega
komið meira en lítið við sögu skinnbóka og blaða i Skálholti, þegar hann
hafði vetursetu þar á árunum eftir 1702. Skömmu eftir að grein mín birtist
vakti Stefán Karlsson athygli mína á því, að nýkomið væri til landsins hand-
rit úr Árnasafni, sem menn hefðu ekki veitt mikla athygli en sannaði rækilega
að þessi ummæli væru síður en svo tilhæfulaus. Ég þakka Stefáni fyrir að
hafa vísað mér á þessa heimild.
Handrit þetta, AM 227 8vo, hefur að geyma könnun Árna á bókaeign dóm-
kirkjunnar í Skálholti, enda hefur hann skrifað framan á það: Boka = Reg-
istur Skalholltz kirkiu. Fremst eru úrtök (excerpta) um bækur eftir gömlum
afhendingarskrám dómkirkjunnar allt til þess er Þórður biskup Þorláksson
tekur við stað og kirkju eftir Brynjólf Sveinsson. í öllum þeim afhendingar-
skrám er aðeins getið um fimm texta athugasemdalaust og án þess að nokkur
leið sé að bera kennsl á neinn þeirra. Þegar Jón Vídalín tók við eftir Þórð
Þorláksson, árið 1698, er hinsvegar gerð nokkur sundurgreining í afhend-
ingarskrá, og reyndi ég að færa mér hana i nyt í margnefndri Griplugrein. En
nú kemur handrit Árna Magnússonar til hjálpar. í ársbyrjun 1704 kvaddi Jón
Vídalín valinkunna menn til að álíta og virða gamlar bækur dómkirkjunnar.
Komu þeir saman hinn 24. janúar og gerðu vandaða skrá yfir bókaeignina.
Viku seinna, hinn 31. janúar, komu þeir aftur saman, af því að þeim hafði
yfirsést að virða þrjá texta dómkirkjunnar hið fyrra sinn. Aðalskráin og þessi
seinni viðbót er hvorttveggja í handriti Árna, þó ekki með hans hendi.
Viðbótin um textana þrjá er sérlega fróðleg, og fer best á að birta hana fyrst
og það í heilu lagi (með nútíma stafsetningu):
,,Anno 1704, þann 31. janúarii, vorum vér eftirskrifaðir menn af
veleðla og veleruverðugum herra biskupinum Magister Jóni Þorkelssyni
Vídalín tilkvaddir að álíta og virða þrjá texta dómkirkjunnar í Skál-
holti, á kálfsskinn skrifaða, hverjir óvarlega höfðu eftir orðið þann 24.
Januarii, þá hinar aðrar kirkjubækurnar af oss virtar voru. Innihélt sá
fyrsti af þessum textum Quatuor Evangelistas, hvern vér virtum fyrir
XV al. Annar innihélt í sama máta Quatuor Evangelistas og virtist sá af
oss fyrir X álnir. Þess þriðja innihald var slitur úr nokkurs konar messu-
bók, hvem vér virðum fyrir V álnir. Eru í þessari vorri virðingu fráskilin
þau búnu spjöldin framan á þessum textum, hver biskupinn vildi ekki
virða láta, heldur að þau skyldu framvegis dómkirkjunni fylgja svo sem