Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Síða 83

HALASTJÖRNUR, SÓLMYRKVAR, ELDGOS OG ÁREIÐANLEIKI ANNÁLA 87
Mytid 1: Halastjörnur eru léttir himinhnettir að mestu gerðir úr ís og ryki og ganga á mjög tlöngum
sporhrautum urn sólu. Þegar þær koma í nánd uið sól sópar geislakraftur hennar gufum og ryk-
ögnum aftur af þeirn og þá myndast halinn. Frá jörðu eru þær aðeins sýnilegar þann skamma tíma
sem þær eru í nágrenni sólar sem að jafnaði er ekki netna í fáar vikur í senn. Síðan hvetfa þær
i myrkur útgeimsins og sjást ekki á ný fyrr en þær snúa aftur öldum eða árþúsundum síðar. Fyrr
á tímum þóttu halastjömur miklir váboðar og vöktu mönnum ótta og skelfmgu. Fyrir vikið er þeirra
oftgetið í annálum. Halastjarna Halleys, „Halley", erfrægust allra halastjarna. Hún hefur óvenju
stuttan umferðartíma eða 16 ár og hefur því birst reglulega einu sinni til tvisvar á öld. í annálum
má rekja sögu hentiar allt aftur til ársins 240f.Kr. Myndin sýnir braut hennar um sólu. Takið eftir
að hún hefur andhverfan snúning við reikistjörnurnar.
Comets are members of the Solar Sy.stem with highly eccentric orbits. They are only visible from
the earth at the short interval iti each revolution when they are in the neighbourhood of the sun,
usually only a few weeks. After that they disappear into the darkness of outer space until they have
a new encounter with the sun after a period of hundreds or thousands of years. In earlier times
comets were terrors of the sky and omens of disaster and death. Consequently they are well reported
in ancient chronicles. Halley's comet is the most famous of all comets. It has an unusually short per-
iod, 16-19 years. In chronicles it can be traced back to 240 BC. The picture shows the orbit of
Halley's comet. Note the retrograde motion of the comet.
14305. Annálaritun hefst ekki aftur fyrr en að tveimur öldum liðnum,
þegar Björn á Skarðsá hóf að rita Skarðsárannál.
í tilvitnunum í annála hér á eftir hef ég fyrir mér útgáfu Storms 1888
en leyfi mér að færa ritháttinn til nútímahorfs.
5. Guðni Jónsson 1948.
Hermann Pálsson 1965.