Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Page 151

BYGGÐ Á ÍSLANDI Á 7. OG 8. ÖLD?
155
eldra og Pompóníusar Mela frá fyrstu öld eftir Krist var einnig talað um
íshafið og Thule. Enn voru þær frásagnir endurteknar af höfundinum
Sólínusi á þriðju öld eftir Krist og síðar af flciri fjölfræðingum. Allar
þessar frásagnir bera þess merki að hver étur upp eftir öðrum með nán-
ast sama orðalagi og ekkert nýtt kemur til að því er virðist allt frá
dögum Pýþeasar.4
Virðulegur Beda (d. 735) getur um Thule í ritum sínum um náttúru-
fræði og tímatal. Það hefur allt verið sagt áður og kemur ekkert nýtt
fram í ritum hans um þessa sagnaeyju nema að hann telur að á sínum
dögum hafi menn komið til eyjarinnar eins og fyrri tíðar menn.5 Unr
það bil hundrað árum síðar, þ.e. um 825, setur Dicuilus saman land-
fræðirit sem er lítið annað en sama tuggan og menn höfðu sett á bækur
löngu fyrr, eins og Pliníus og Sólínus. Innan um þennan meira en átta
hundruð ára ganrla fróðleik hjá Dicuilusi koma þó fram frásagnir um
eyjar norður af Bretlandi sem fé gangi á. Þetta eru nýjar upplýsingar í
landfræðiritum og hafa menn ætlað að hér sé fjallað um Færeyjar. Auk
Færeyjafrásagnar þessarar hjá Dicuilusi er þar fróðleikur um sagnaeyj-
una Thule sem sagt er að sé ekki við gaddfreðinn sjóinn. Eyjar þessar
eru taldar stöðugt óbyggðar (semper desertae) og sögð er sjóarasaga um
miðnætursól á Thule sem sé svo björt að við skin hennar megi leita sér
lúsa.6 Hugsanlegt er að þcssi grófgerða frásagnarheimild eigi við land
það sem við nú þekkjum undir nafninu ísland en ekki er það þó víst.
í ljósi þessarar stöðu ritheimildanna er ekki unnt að fallast á þá full-
yrðingu sem fram kemur hjá Margréti Hcrmanns-Auðardóttur (bls. 153)
að samkvæmt Bedu og Dicuilusi hafi greinilega (tydligen) verið sam-
band við ísland frá írlandi og Bretlandi á ritunartíma heimildanna. Það
er ekki greinilcgt af þessum heimildum. Enn síður er unnt að sjá af
þessum heimildum að fsland hafi verið byggt á 8. og 9. öld eins og
Margrét heldur fram (bls. 153, efst í síðara dálki). Loks segir Margrét
neðst á sömu blaðsíðu:
4. Hcr má bcnda á mcrkilega yfirlitsgrcin um Pýþcas: F. Gisingcr, Pythcas von Massa-
lia. Paulys Realencyclopádie der classischen Altertumsu/issenschaften. Band XXIV. Stuttgart
1963, dálki 314-366.
5. Bedae Opera, pars II, 2. In Regum librum XXX quaestiones, cd. D. Hurst (Corpus
Christianorum CXIX). Turnholti 196)2, bls. 317. Bedae Opera, pars VI, 2. Dc tcm-
porum rationc, cd. C.W. Joncs (Corpus Christianorum CXXIII B). Turnholti 1977,
bls. 379. Bedae Opera, pars VI, 3. Dc tcmporibus, cd. C.W. Joncs (Corpus Christian-
orum CXXIII C). Turnholti 1980, bls. 590.
6. Dicuili Liber de mensura orbis terrae, cd. J. Ticrncy (Scriptores Latini Hibcrniac VI).
Dublin 1967, bls. 74-77.