Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Blaðsíða 42

46
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
steininn. Einnig vantar reksteininn, eða rekstrarsteininn sem jafnan var í
smiðjum og notaður til að grófhamra á heitan málminn. Hugsanlega kæmu
þessir hlutir í ljós ef hleðslan í Stúkumunnanum yrði tekin upp. Það vantar
líka stromp á þessa smiðju og myndi ýmsurn þykja það nokkur missmíð.
Ekki er þó víst að það hafi komið að sök því smíðastaðurinn er alveg út við
hellismunnann og vegna opsins á milli hellishlutanna hefur verið hægt að
hafa sæmilega loftræstingu við smíðarnar.
Það er ævintýralegt að sjá þetta eldforna smiðjufyrirkomulag í Stúkunni.
Menn hafa að vísu haft það fyrir augunum í bæjartóftunum í Þjórsárdal og
víðar við uppgröft í fornum rústum en sá er munurinn að hér stendur öll
smiðjan uppi.
Aldur Rútshellis
Aldur Rútshellis verður ekki ákvarðaður með mikilli nákvæmni að svo
komnu máli. Vitað er að hellar voru gerðir á Islandi strax á 12. öld og í raun
mælir fátt gegn því að hellagerð hafi verið tíðkuð allt frá landnámstíð. Sag-
an um Rút í Rútshelli, sem þeir Eggert og Bjarni skráðu árið 1756, sýnir að
þá töldu menn hellinn vera ævafornan. Ef til viU er ekki mikið á því að byggja
en varla hefur hann þó verið yngri en 200-300 ára í þann tíð. Þegar sr. Olaf-
ur Pálsson lýsti hellinum og smiðjuleifunum fyrir Nefndinni til varðveislu
7. mynd. Ljósmynd
Matthíasar Þórðar-
sonar þjóðminjavarðar
af Rútshelli. Matthías
skrifaði ekkert um
hellinn en talið er að
myndin séfrá 1917.
Hér er ekki búið að
reisa fjárhúsið sem nú
er fyrir hellis-
munnanum.