Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Blaðsíða 13

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Blaðsíða 13
ÖGURBRÍK 17 Svið okkar er að nokkru leyti Flæmingjaland. Var það greifadæmi sem afkomandi Karlamagnúsar keisara kom á fót og skipaði hann þar greifa Baldvin I (840-879). Flæmski greifinn Baldvin IX (1194-1204) setti á stofn latn- eska ríkið í Miklagarði. Hann mun hafa kynnt listir og handiðnir Austurlanda meðal vefara Flæmingjalands. Iðn þeirra blómgaðist snemma og varð heimsfræg. Málarar Niðurlanda áttu flæmskum vefurum margt upp að unna. Yfirráð Búrgúndhertoga og síðar Habsborgaraveldisins móta sögu Niðurlanda á síðmiðöldum. Hertogarnir sátu framan af í Dijon í Búrgúnd, en tóku upp aðsetur í hinum flæmsku löndum sínum árið 1419. Hirðmenning mun hafa verið nokkurt skjól niðurlenskum listamönnum, en líklega er þyngra á metunum að niðurlensk borgarmenning verður til á miðöldum og ýmsum borgum vex fiskur um hrygg. Fremstar ber að telja Gent, Brugge, Tournai, Brussel, Louvain, Amsterdam og Haarlem. A15. öld stóð málaralist Niðurlendinga með miklum blóma og kom frarn fjöldi meist- ara. Málað var með olíulitum á tré. Alitið er einnig að beitt hafi verið kvoðulitum (enska: tempera), sbr. Max Doerner, The Materials of the Artist, 1934. Mikil elja einkennir þessa list. Kröfum fjarvíddar var ekki fylgt til hlít- ar, en þeim mun meiri rækt lögð við smáatriði. Sjónarstaður í myndum var valinn hátt uppi. Mikið kveður að andlitsmyndagerð, sem er oft hreinlega frábær, jafnframt því sem málaður er fjöldi altarisbríka. Þótt listin þjónaði dyggilega trúnni, eins og verið hafði, ávannst henni nú nýtt, mannlegt inntak. Leikmenn gerðust kaupendur listaverka og sóttust þeir eftir altaris- bríkum. Hin gamla hefð Flæmingja í málaralist segir Erwin Panofsky að hafi myndast í borgunum Tournai, Brugge, Brussel og Louvain. Oft verður vart alveg sérstakrar færni í tréskurði Niðurlanda á þessu tímabili, en þar fer síð- ur fyrir því að kannaðar séu nýjar leiðir. Telja verður rnálara þá sem störfuðu á 15. öld til handverksmanna, og þeir voru yfirleitt í iðngildum. Með 16. öldinni leysist hin gamla skipan upp að vissu leyti, og menn laðast að þeim sem sýndu sjálfræði í háttum. Endurreisnarstíllinn ítalski gerði innreið sína á þessum tíma, einkum í Antverpen. Sú borg auðgaðist af verslun eftir fund sjóleiðarinnar til Indlands. Um sömu rnundir hnignaði hinni merkilegu borg Brúgge. All erfiðlega gekk Niðurlendingum að aðlagast endurreisnarstíln- um. Að þessum áhrifum verður komið síðar. Því miður hafa mörg listaverk 15. aldar á Niðurlöndum eyðilagst. Fátt hefur varðveist heimilda sem varpað gætu ljósi á innra líf þeirra sem feng- ust við listsköpun, á einkaviðhorf þeirra. Samt hefur í rauninni mikið varðveist af verkum. Má hér undrast margt, tryggðina við eðlilegt útlit, innvirðuna, skartgirnina, og ekki hvað síst hina næmu vettvangssýn. Sam- eiginlegir átthagar rnanna fá að njóta sín í málverkunum, og gætir í því efni
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.