Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Blaðsíða 47

EGYPSKU MUNIRNIR í DÁNARGJÖF WILLARDS FISKE
51
einnig að nokkru kostað uppgröft og endurreisn á fornu hofi sunnarlega í
Egyptalandi en ekki er getið hvar.2
Þær heimildir, sem varðveist hafa um söfnun Fiske á egypskum forngrip-
urn, benda til að hann hafi verið sérdeilis athafnasamur meðan hann dvald-
ist í Egyptalandi veturinn 1888-1889. Þá sótti hann um og fékk hinn 3. janúar
1889 sérstakt leyfi ritað á frönsku frá Service de conservation des antiquiés
de l'Egypt, til að skoða fornminjar í suðurhluta Egyptalands, jafnt þær sem
séu opnar almenningi sem og þær sem lokaðar eru, til 30 janúar 1889.3
En Fiske hafði ekki fyrir því að bíða eftir leyfinu og var orðinn ærið tiltekt-
arsamur á fornminjasvæðum í Suður-Egyptalandi strax í desember 1888.
Þann 16. desember er hann staddur í Is-m-kheb við Níl. Þar eru leifar borg-
ar sem Fiske taldi að væri frá tímum 18. konungsættar, því hann fann merki
Þótmesar III faraós á leirsteinunum sem húsin voru byggð úr. Bréf sem
hann skrifaði Charles Dudley Warner frá Is-m-kheb gefur góða innsýn í að-
farir sumra vestrænna ferðamanna á 19 öld. Þar segir Fiske: „I klettinum
undir bænum moraði allt í gröfum og lét ég opna sumar þeirra. I þeim voru
steinþrær, stundum 12 eða fleiri í einni gröf. Eg var á höttunum eftir fallegri
kistu úr graníti til að taka með mér en þær sem ég fann voru allar úr sand-
steini og án áletrana. Ur einni þeirra náði ég hluta úr múrníu sem hafði legið
þar óhreyfð í 3000 ár. Kannski tek ég með mér eina kistu í bakaleiðinni nið-
ur eftir ánni."4
Það sem Fiske aðhafðist þarna í Is-m-kheb er reyndar meira í ætt við at-
hafnir ævintýrapersóna á borð við Indiana Jones en vinnubrögð fornleifa-
fræðinga, jafnvel á síðari hluta 19. aldar, en á hitt ber og að líta að með slík-
um hætti var framganga Evrópumanna í þeim löndum sem nú tilheyra
þriðja heiminum. Osagt skal látið hvort Fiske
hefði komist upp með svona skemmdarverk á
þeim slóðum sem lágu nær valdamiðstöðv-
um Breta í Egyptalandi og þar sem Umsjón-
arstofnun egypskra fornminja átti betra með
að fylgjast með ferðamönnum.
Eins og áður sagði lést Fiske árið 1904 og
það liðu 5 ár þar til munirnir sem hann ánafn-
aði Þjóðminjasafninu höfðu skilað sér til Is-
lands. Ekki var þó allt sem ljósast um heim-
sendingu gripanna því að þegar Matthías
Þórðarson fór að grafast fyrir um uppruna og
1. mynd. Willard Fiske. Þjóðminjasafn Islands,
MMS 22624.