Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Blaðsíða 112

116
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
sögn kirkjubóndans uppbyggjast og endurbætast það snarasta vilji það ekki
láta sína forsómun andraga á hærri stöðum."56 Þessi hótun virðist hafa bor-
ið árangur því árið 1750 hafði kirkjubóndinn látið „reparera og uppbyggja"
garðinn að austan og norðanverðu og 1753 hafði hann frá fyrra ári látið
hlaða tvo faðma (um 3,5 metra) af garðinum norðanverðum.57 1754 er
garðinum lýst sem svo að sunnan- og austanverðu sé hann moldrunninn
(siginn) en að vestanverðu sundurhlaupinn af vatni.58 1758, 1759 og 1760 er
enn við það sama59 en 1762 virðast einhverjar viðgerðir hafa verið gerðar
því nú er garðurinn að sunnan- og austanverðu kallaður sæmilegur,
norðurhliðin sundurhlaupin en þó uppistandandi en vesturhliðin ónýt og
fallin.60 1769 er allur garðurinn uppistandandi, sumstaðar nýupphlaðinn en
sumstaðar moldrunninn61 og má vera að hlutar hans hafi verið hlaðnir upp
síðan 1762. 1773 er kirkjugarð-urinn talinn víða moldrunninn, og sama lýs-
ing er gefin 1775,1776,1777 og 1778.62
1780 hafði enn ekki verið gert neitt við garðinn og er hann sagður þá
sumstaðar gjörfallinn en víðast að falli kominn. Töldu sóknarpresturinn og
aðrir viðstaddir að garðurinn væri of lítill „handa sókninni framliðnum til
greftrunar" og skipaði biskup að garðurinn yrði stækkaður undireins og
hann væri endurhlaðinn.63 Ekkert hafði verið gert við garðinn eða bætt við
hann 178164 og 1786 hafði aðeins verið byrjað að hlaða á einum stað og
höfðu sóknarmenn sér það til afsökunar að dýrleiki jarðanna í sókninni
væri óþekktur og því ekki hægt að vita hvað hverri jörð bar að hlaða lang-
an kafla af garðinum.65 Ari síðar hafði enn ekkert gerst og er greinilegt að
prófast var farin að bresta þolinmæði. Hann felur sóknarpresti ásamt með-
hjálpurum að deila kirkjugarðshleðslunni niður á ábúendur í sókninni og
að ákveða hvort hlaða eigi hinn nýja garð af torfi eða grjóti. Yrði garðurinn
ekki hlaðinn að ári hótaði prófastur að kæra sóknarmenn fyrir hinum ver-
aldlegu yfirvöldum, sem myndu innheimta bætur fyrir hönd kirkjunnar.66
Nú var skyndilega brugðið skjótt við og í nóvember sama ár stóð séra
Guðmundur Þorgrímsson ásamt meðhjálpurum fyrir uppmælingu á kirkju-
garðsveggnum, sem reyndist vera 192 danskar álnir að ummáli eða 120,6
metrar. Var hleðslunni skipt á lögbýli sem þá voru í sókninni eftir afgjalds-
hæð og ákveðið hvaða hluta garðsins hver skyldi hlaða:
Neshverfi ásamt Gróttu skyldi hlaða upp 87 álnir eða 54,6 metra af vest-
urveggnum sitt hvoru megin við sáluhlið og suður fyrir garðshornið. Þessu
var skift á ábúendur á torfunni sem hér fylgir: Landlæknir skyldi hlaða 18
álnir (11,3 m), apótekari 24 álnir (15,1 m), Knútsborg 6 álnir (3,8 m), Ráða-
gerði 9 álnir (5,6 m), Grótta 18 álnir (11,3 m), Nýibær 6 álnir (3,8 m) og Gest-
hús 6 álnir (3,8 m). Afganginn af garðinum skyldu bændurnir hlaða efir
samkomulagi í þessum hlutföllum: Bakki 21 alin (13,2 m), Hrólfsskáli 15 áln-