Lögrétta - 01.07.1935, Side 8

111
LÖGRJETTA
112
ur stórhátíð fyrir frægasta skáldinu á síðari
árum, fyrir andans auðlegð og fögru rími,
fyrir trú og sálmaskáldskap og kastar mamm-
onstrúnni að minsta kosti í svip. Þetta er eins
og glaðasólskin eftir mikinn skúr, eins og eld-
gos gegnum þykkan jökul. Ef sjera Matthías
væri hjer staddur, og hver veit nema hann
sje það, — þá myndi hann sennilega segja:
„Nú sje jeg að þessi þjóð á sjer fagra fram-
tíð, því enn hefur hún ekki afneitað því, sem
best var í fari hennar og eðli: trúnni á hið
fagra og góða,“ eins og Forngrikkir sögðu.
Það verður sjálfsagt sagt svo margt um
Matthías sem skáld, prest og mann, að jeg
skal ekki mikið um þetta tala. Jeg tek það
sem hendinni er næst: hvað sjera Matthías
hefur veriö fyrir mig, og skoða mig þá sem lít-
ið sýnishorn af þjóðinni.
Mín fyrstu kynni af sjera Matthíasi, eða
rjettara sagt ritum hans, voru þau, að nokkru
fyrir þjóðarhátíðarárið 1874 náði jeg í Úti-
legumennina. Þeir voru keyptir á næsta bæ,
og jeg fjekk þá lánaða, en á þeim tímum var
hver ný bók hvalreki hjá afdalabúum i Húna-
vatnssýslu. Auðvitað lærðu ungir og gamlir
hin gullfallegu kvæði í bókinni, og einhvern-
vegin slæddust lögin með og voru sungin. Alt
þetta gladdi fólk og vakti, og varð langt um-
talsefni i tilbreytingarleysinu, þó jeg væri
helst til ungur til þess að njóta þess til fulls.
Fult svo minnisstæð eru mjer þjóðhátíðar-
kvæðin frá 1874. Þau flugu um landið og
lögin með, voru sungin á hverju heimili, jafn-
vel í afdölum. Það er ekki þýðingarlaust að
gefa fólkinu ný kvæði góð og ný lög til þess
að syngja! Jeg held að þau sjeu þýðingarmeiri
fyrir almenning en öll hærri musik sem fæstir
skilja og örfáir geta sungið eða leikið.
Næsta bókin sem við náðum í eftir Matth.,
var Mánfreð. Jeg las hann strax, en skildi
hann ekki nema til hálfs, en orðgnóttin, Ijetta
rímið og kaflarnir, sem jeg skildi, höfðu þau
áhrif á mig, að jeg las kverið oftar og fór þá
svo, að áður en jeg vissi hafði jeg lært það
utanbókar, og ekki eingöngu kvæðin heldur
og allar prentvillurnar, sem voru margar og
bættu ekki skilninginn. Enn kann jeg heilar
og hálfar blaðsiður úr Manfreð. Þá náðum
við og í Macbet. Ekki var þetta barnabók, en
auðvitað las jeg hana og reyndi að skilja. Má
þetta nokkuð marka af þvi að jeg reyndi að
semja svona leikrit sjálfur, og skrifaði það
upp. Var það einskonar stæling, og þætti mjer
gaman a:ð geta Iesið það nú, en það er nú týnt
og tröllum gefið. Báðar þessar bækur urðu
mjer í æsku erfitt viðfangsefni til þess að
glíma við, skerptu skilninginn og gáfu mjer
nokkra nasasjón af stórskáldum.
Fjórða bókin, sem jeg náði í, var annars
eðlis. Hún var þýðing Matth. á Friðþjófssögu
Tegnérs. Þetta var mikil dýrindisbók, með
myndum af víkingaskipi og „norrænum gunn-
fánum“ á titilblaðinu, en þá sáust ekkí
ínyndir í bókum. Þarna var heil auðskilin
saga, sögð í dýrindisljóðum með gömlum
kenningum frá rímunum. Hinn ágæti skáld-
skapur gat engum dulist, en auðvitað vissí
jeg ekkert um það, hve nákvæm þýðing þessi
er viðast hvar, svo að heita má að þýtt sje
orði til orðs, og finnur þó enginn að þýtt sje.
eins og sjá má á erindinu:
Váren kommer, foglen quittrar.
Vorið kemur, kvaka fuglar,
skogen lövas, solen ler,
kvistir grænka, sunna hlær,
och de Iösta floder dansa
ísinn þiðnar, elfur dansa
sjungande mot havet ner.
ofan þar, er dunar sær.
Glödande som Freyjas kinder
Rósin gegnum reifa brosir,
tittar rosen ur sin kop
rjóð og hýr sem Freyju kinn,
och i menskans hjerta vakna
í brjóstum manna vorið vekur
lefnadslust och mod och hopp.
vonarhlýjan unað sinn.
Síðast kom Svanhvít, þetta ágæta safn af
þýðingum Stgr. Th. og Matthíasar, sem allir
lærðu og Jofuðu. Jeg mun hafa lært öll kvæð-
in eða því sem næst, og enn kann jeg sum.
Sjera Matth. átti í basli með að koma þýð-
ingum sínum á prent fyrir fjeleysi, og vafa-
laust hefur hann talið vafasamt að þær hefðu
veruleg áhrif á almúgann. Þó var þetta svo,
að hann kom eins og mikill kennari til dala-
drengsins, ljek fyrir hann á hið voldugá hljóð-
færi skáldskaparins og íslenzkunnar, sýndi
honum jafnvel list og hugmyndir útlendra