Lögrétta - 01.01.1936, Síða 64

131
LÖCRJETTA
132
Frá Litla-Fjalli.
a poAótein 'Jóó&jlsson.
Niðurl.
Vald fógetanna var yfirleitt mjög strangt.
Alþýðan varð að lúta ströngum lögum, og
þeir, sem brutu þau, urðu að gjalda sektir,
eða, ef þeir gátu ekki borgað, voru þeir
settir í gapastokk eða fangelsi. Það voru
meðal annars sektir við því, að halda íburð-
armiklar brúðkaupsveizlur, drekka sig ölv-
aðan í þeim, eða dansa án leyfis fógetans.
Ekki máttu karlmenn ganga án sverða í
kirkju, nje konur í of stuttum kjólum og
ekki mátti maður vanrækja aftansöng. Bann-
að var að baka kökur á sunnudegi; að spila
á spil í heimahúsum; að sitja of lengi í
veitingahúsi í einu, eða skammast. Mest
svívirðing var fólgin í því, að kalla andstæð-
ing sinn þjóf, trúníðing eða hundspott og
lágu mjög háar sektir við því.
Mjög lengi hjelzt sú venja í Sviss, að
ungir Svisslendingar gengu á mála hjá er-
lendum þjóðhöfðingjum, bæði í fjáraflavon
og frama. Kom það fyrir, að bræður eða
jafnvel feðgar bærust á banaspjótum í orust-
um milli tveggja erlendra valdhafa. Þetta
hætti alment ekki fyr en svissnesk stjórnar-
völd bönnuðu algerlega þegnum sínum her-
þjónustu undir erlendu valdi. En mörgum
árum áður en lög þessi gengu í gildi í ríkja-
sambandinu svissneska, voru þau sett í
kantónunni Ziirich og var harðlega framfylgt.
Sá, er óhlýðnaðist þeim lögum, var gerður
æfilangt útlægur úr kantónunni, eignir hans
gerðar upptækar og kona og börn, ef til
voru, voru send til nánustu skyldmenna.
Af öllu því fólki, sem flutti alfarið út úr
kantónunni, var útfluningstollur tekinn. Sá,
er flutti til annarar kantónu ríkjasambands-
ins varð að gjalda 5% allra eigna sinna til
kantónunnar, en flytti hann út fyrir sviss-
nesku landamærin nam tollurinn 10% af
eignum hans.
Eitthvað mun fólk hafa verið ofsótt fyrir
galdra á galdrabrennutírnabilinu, því jeg hef
hevrt getið um, að árið 1701 hafi 8 mann-
eskjur verið líflátnar í einu einasta smá-
þorpi.
Alt fram á 19. öld eimdi eftir af harð-
stjórnarvaldi fógetanna. Árið 1817 var mikill
uppskerubrestur og hungursneyð ríkti í kan-
tónunni. Þá hafði bláfátækri og hungraðri
ekkju orðið sú skyssa á, að taka nokkrar
kartöflur og nokkur byggöx í leyfisleysi.
Fyrir þetta var hún hýdd, sett í gapastokk
og síðan látin standa fyrir utan kirkjudyr
á helgidegi með kartöflur og bygg í hend-
inni til almennrar háðungar og athlægis fyrir
kirkjufólkið. Á svipaðan hátt var farið með
strák, sem ekki hafði framið meiri glæp en
það, að stela fáeinum kirsiberjum. Það var
loks um miðbik 19. aldarinnar, að rjettar-
farið breyttist til mikilla muna, þegar að ný
menningaralda, nýjar stefnur og straumar
færast yfir svissneskt þjóðlíf.
IX.
I annálum frá 17. öld er sagt um Hálendis-
búa: Þeir eru hæverskir, vingjarnlegir og
góðir. Þeir verðskulda aðdáun fyrir gjafmildi
þeirra við fátæklinga, trygglyndi og ábyggi-
legheit í verzlun, fyrir iðni, framtakssemi,
dugnað og heppni. Á 20. öldinni er Hálendis-
búinn sagður lífmikill, fjelagslyndur, söng-
elskur og hagur að koma fyrir sig orði, en
orðljótur og fremur geðstirður. Hann reið-
ist fljótt, en er líka fljótur og fús til sátta.
Hálendingur var áður fyr sagður íhalds-
samur og seinn til allra nýjunga og þessar
sögur eru dæmi um það: 1 einu þorpinu kom
fram tillaga um það, að fá talsíma lagðan
í þorpið, en þá stóð einn þorpsbúinn á fætur
og sagði, að eins og þeir hefðu komist af
án síma til þessa, eins gætu þeir verið án
hans áfram. Þessi aðdáanlega skarpskygni
var öllum viðstöddum svo augljós, að tillagan
var feld. Svipað sigursæl voru rök annars
Hálendings, sem barðist með odd og egg gegn
frumvarpi um opinberan baðstað í þorpinu.
Hann sagðist vera orðinn sjötíu ára gamall,
aldrei hafa baðað sig á æfinni og samt vera
heilsuhraustur. Þá sáu íbúar þorpsins, að þeir