Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1886, Blaðsíða 12

204
i einu félagi, og að öll verzlunarviðskipti með mönn-
um innanlands væri bönnuð, og fengu þeir amtmann
Muller til að mæla með þessu. Árni áleit, að af tvennu
illu væri þó landsmönnum skárra, að kaupmeun verzl-
uðu hver um sig, og hefðu sína höfnina hver til verzl-
unar, og fyrir því lagði hann á móti félagsverzlun
þeirra, enda tókst þeim aldrei að koma henni á með-
an Árni lifði, og eigi fyrr en 1733. Sagt er, að hann
hafi 1705 einkum siglt í þeim tilgangi, að ónýta þessa
fyrirætlun kaupmanna, og að það hafi engin áhrif
haft á hann, þó þeir byðu honum fé til, að vera sér
eigi mótfallinn. fá var og amtmaðr Miiller óvinr
Árna, því að hann fann að ranglæti hans, yfirgangi
og ójöfnuði við bændr, en amtmaðr bar það fram, að
Árni stælti bændr til mótþróa og óhlýðni við yfirvöld.
Með því nú að Árni átti svo marga og málsmetandi
mótstöðumenn, eru allar líkur til, að þeir hafi gjört
allt, sem þeir gátu, til að rægja hann og spilla fyrir
honuin erlendis, enda er það víst, að rentukammerið
varð honum harla óvinveitt frá þeim tíma, að hann
tók fyrir alvöru að fást við málaferli hér á landi, og
brá honum og Páli um, að þeir fengist meira við
málaþras en störf þau, er þeim hefði verið á hendr
falin. En Friðrik konungr IV. var Árna jafnan mildr
höfðingi, og fyrir því tókst óvinum hans aldrei að
vinna sigr yfir honum. Hið merkasta, er leiddi af
ferðalagi nefndarmanna, var tilskipun 15. maí 1705,
sem tók af ýmsar óvenjur, einkum viðvíkjandi jarða-
byggingu, og svo jarðabókarskýrslur þær, sem áðr eru
nefndar, og sem jafnan munu verða taldar einn hinn
merkasti vitnisburðr um ástand landsins á þeim
tímum.
Að vísu eru jarðabókarstörf Árna og annað það,
er hann gjörði hér á landi, allmerkilegt; en þó er það
annað, er hefir gjört hann frægan um öll Norðrlönd og