Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1886, Page 23

215
dögum, og þær því mjólkað lakar. þetta má t. d. sjá
þar, sem talað er um Skeggjastaði. far voru 5 kýr
þá, en af þeim varð að eins 1 fóðruð á jörðinni, en
hinar 4 á aðfengnum heyjum, sem vitanlega hefir
verið úthey. J>á vóru og jarðaafgjöldin tilfinnanlega
hærri í Mosfellssveit en þau eru nú. 1704 vóruleigur
og landskuldir miðuð við núgildandi verðlag 3,550 kr.;
mannslán, dagslættir og hríshestar um 690 kr. Hversu
miklu hinar aðrar kvaðir hafi þá numið, verðr ekki
sagt, því þær vóru ekki svo ákveðnar, að nú verði séð,
hversu miklu þær námu hjá hverjum búanda; en vafa-
laust eru þær ekki áætlaðar of hátt, þá taldar séu
950 kr., því þær vóru bæði margar og kostnaðarsam-
ar; og verða þá jarðaafgjöldin öll með kvöðunum
5,450 kr., eða um hdlft fimmta þúsund krónur; og þó
óreiknað hið mikla tjón, sem enginn getr raunar töl-
um talið, að menn voru sviptir atvinnufrelsi hvað sjó-
róðra snerti.—Nú nema aptur eptirgjöldin öll 2,800 kr.,
eða nærfellt hálfu minna, En þá er hinn þriðji og
lang-versti ókostr á högum manna á þeirri tíð ótalinn,
sem opt hefir verið sýnt fram á áðr, hversu skaðlegr
var, svo þess gjörist hér ekki þörf; en það er verzl-
unareinokunin. En eigi verðr því neitað, að sorglegt
er mjög, að vér skulum á tímum frelsis og framfara
standa á baki forfeðra vorra á hinum þyngstu ánauð-
artímum í þeirri grein peningsræktarinnar, sem ein er
aðalskilyrði fyrir skynsamlegri jarðrækt og varanlegri
búsæld, en það er kúpeningsræktin; en vonandi er, að
þetta smálagist, er menning og áhugi manna i búnaði
eykst.
Hið annað, er þessi jarðabókarkafli sýnir, eru kvaðir
þær, er lágu á búendum, og hvernig ágengir konungs-
menn smájuku þær, og tóku þær einatt fremr eptir vild,
en eptir vissri reglu. Kvaðir þessar vóru:
1. Mannslán eitt eða tvö af jörðu hverri, semvarhið