Eimreiðin - 01.05.1909, Side 7

»7
hún aflvana. Hún er eins og stýrislaust skip, sem rekur á reið-
anum fyrir stormi og straumi. Práin ein saman leiöir mennina
út í draumóra og taumlaust tilfinningafálm. Hún þarf að hafa
rökrétta skynsemi til að leiða sig, ef vel á að fara fyrir henni.
Sjálfstæðishugur þjóðarinnar þarf að vitkast á þann hátt, að
hann sjái og skilji hvar þjóðin er stödd —• að hún er stödd í
örbirgð og umkomuleysi heima fyrir.
Hún þarf að snúa við blaðinu sínu á þann hátt, að krefja
sjálfa sig um þá sjálfstæði, sem hún getur veitt sjálfri sér, eða
þarf að geta veitt sér, til þess hún haíi með fullveldis-sjálfstæði
að gera út á við. Fullveldis-sjálfstæði kalla ég þá sjálfstæði
alþjóðar, sem getur farið sjálfkrafa meö hermál og utanríkismál.
Fjóðin þyrfti endilega að efnast og fólkinu að íjölga. Nú er
svo ástatt í landinu, sem ég lýsti áðan, og fimti hver maður flú-
itin úr landi síðasta mannsaldur, sökum þess að þeir örvæntu um
efnahagssjálfstæði sína í heimahögunum, vegna veðráttu þess og
megurðar og fábreyttra atvinnuvega og útgjalda. Nú vilja þessir
sömu menn, að hér sé stofnað lýðveldi.
Og því skyldum vér ekki viljaþað, kjósa það, óska þess —
dreyma um það oft og oft. En viljinn vopnlausi, hann er svo
undur kraftalítill. Pessir menn eru þó líklega ekki búnir að gleyma
því, hvernig hnattstaða landsins okkar var, þegar þeir lögðu ár-
arnar í bátinn sinn hér heima og fóru alfarnir. Finst þeim nú,
að útgjaldabyrðin hafi orðið léttari síðan, veðráttan miklu betri
og burðarþol almennings tífalt við þad sem áður var? Útgjöldin
hafa alt að því tífaldast á síðasta mannsaldri í landi voru, eða
síðan Vesturfarir hófust, og þau mundu enn þá margfaldast, ef
hér kæmist á lýðveldi, eða alveg fullvalda ríki.
Pað tjáir ekki að gera þetta mál að taumlausu tilfinninga-
máli. Tilfinningin er ótraust sjálfstæðisstoð til frambúðar, þótt
hún sé góð til skáldskapar.
Ef vér viljum hugsa til þess að verða sjálfstæð þjóð í raun
og veru, og það eigum vér auðvitað að verða, þá skulum vér
byrja á því að gerast sjálfstæðir bændur og borgarar og sjómenn.
Pað getum vér orðið með því að vinna meira en vér gerum al-
ment. Reyndar vinna bændur og fólk þeirra ámælislaust. En
sjómenn og lausamenn og bæjabúar þyrftu að vinna meira en þeir
gera alment á veturna.
En einkum þurfa allir menn í þessu landi »æðri og lægri«