Eimreiðin - 01.05.1909, Page 24

104
»Hitta mundir þú fegri spár í þessu máli, ef svá væri í hendr
þér búit af mér ... en mikit er til at hyggja, ef þetta alt
skal eftir ganga.«
Og því líkt vildi ég nú segja fyrir hönd okkar, sem hnoðum
saman lím og leir skáldsagnanna. Betur mundum vér segja frá
mannlífinu í sögum vorum, en vér þykjum gera, ef þann veg
væri í hendur okkar búið af einstaklingum og alþýðu.
Einhver maður glöggrýninn á skáldskap hefir komist svo að
orði um Ibsen skáld, að skáldrit hans séu líkari vitum en nokkuru
öðru. Pau minna á vitana á framnesjum og úteyjum, sem vara
menn við þeim stöðvum, sem farmenn mega ekki koma á. Pau
sýna boðana, blindskerin og brotsjóana á lífsleiðum mannanna.
Og þau sýna ströndin og skiptapana, sem verða á þeim leiðum.
Vitinn stendur á andnesinu eða á úteynni, þögull, en leiftrandi í
myrkrinu — þögull, en þó reyndar hrópandi og varandi við hásk-
anum. —
Skáldin eru heit og tilfinninganæm. Lífskjör þeirra fara með
þau stundum því líkt sem náttúran og veðráttan fer með eldfjall-
ið*— bræðir það utan klaka og festir jökul á eldvarpinu. En
niðri fyrir er þó eldurinn, og hann brýst upp öðru hverju og kast-
ar frá sér logandi glóðinni.
Skáldin eru aðgætin og eldfim. Atburðirnir hafa sterk áhrif
á þau og djúpnæm, einkum þau viðburðaatvik, sem eru sársauka-
mikil og frásöguleg.
Pessi efni setjast að í hugum skáldanna og láta þau engan
frið hafa. ?au mega til að gera eitthvað með þau efni.
Skáldin hafa gleggri augu til að sjá með sárin mannanna
heldur en almenningur. Bau hafa eyru næmari til að heyra með
titrandi hjartslátt náunga sinna heldur en alþýðan hefir.
Er það þá kynlegt, þó að þau lýsi því, sem þau heyra og
sjá? Er það að undra, þótt þau segi frá þeim sárum, sem þau
sjá, og þeim hjartslætti, sem þau heyra, — segi frá með sínum
orðum? Pau geta ekki annað.
Veröldin er auðug af þeim mönnum, sem eru eitur og ó-
lyfjan í mannfélaginu — verri en þjófar og svikarar þeir, sem
lögin krækja á önglum sínum. Skáldin sjá þessa menn og eiga
vopn í höndum, sem bíta þá. — Er það vítavert, þótt þessir menn
séu teknir í hnakkann á þann eina hátt, sem hendur ná í hnakka-
drambið á þeim?