Eimreiðin - 01.01.1915, Síða 11

Eru nokkrar líkur fyrir því, að maðurinn sé betri, þegar hann
kemur út úr varðhaldinu, heldur en hann var, þegar hann var sett-
ur í það?
Að telja sér trú um það, held ég að sé alveg ótvíræð hugs-
unarvilla. Á öllum sviðum mannlífsins fáum við daglega reynslu
fyrir því, að orðin, sem Búddha sagði fyrir meira en hálfri þriðju
öld, eru sönn, þessi orð: »Hatur verður aldrei upprætt með hatri,
heldur með kærleika.«
Við vitum mjög vel, að ilt verður aldrei að fullu brotið a bak
aftur með illu, heldur með góðu.
En einmitt þeirri aðferð: »ilt á móti illu«, er fylgt fram í nú-
verandi hegningaraðferð. Pess vegna mun að öllum jafnaði vera
svo, að maðurinn kemur verri út úr varðhaldinu, heldur en hann
var, þegar hann var inn látinn. Hann gat hafa átt í langvinnu
stríði við sjálfan sig, áður en hann framdi brotið, stríði milli rétt-
lætistilíinningarinnar og ástríðunnar. Og þó ástrfðan sigraði að
lokum, gat verið, að einmitt á því augnabliki, sem brotið var
framið, hafi maðurinn fullkomlega fundið sjálfan sig. Hann gat
hafa fundið sárt til ranglætis síns, og ásett sér fastlega, að láta
sig aldrei henda slíkt brot framar. Hugur hans gat því verið
fullur iðrunar og yls, þegar lögin gripu hann.
En miklar líkur eru til, að við hörkuna, sem hann verður
fyrir, sljóvgist réttlætistilfinning hans og ylurinn botnfrjósi.
Orsökin til þess, að hann drýgir svo ekki sama brotið, eða
ennþá verra, þegar hann er laus látinn, er ekki næmari réttlætis-
tilfinning hans, heldur þrælsótti. En í því get ég ekki séð neina
bót. En kæmi það nú fyrir, að einhver maður kæmi út úr varð-
haldinu með næmari réttlætistilfinningu, og betra ásetningi, held-
ur en þegar hann var settur í höft, mun það í engu vera hegn-
ingunni að þakka, heldur viljaorku mannsins sjálfs.
Tökum þá hitt atriðið í tilgangi hegningarinnar.
Hræðir hegning, sem einn einstaklingur hefir orðið fyrir, ann-
an einstakling frá því að drýgja sama glæp?
Miklar líkur eru til, að svo sé ekki. Maðurinn er nú einu
sinni svo gerður, að hafi hann sterka tilhneiging til einhvers, er
honum gjarnt til að leggja á tæpasta vaðið til framkvæmdanna.
fess vegna er ekki líklegt, að maður, sem á annað borð hefir
sterka tilhneigingu til glæps, láti hegninguna, sem hann á í vænd-
um, ef brotið sannast á hann, aftra sér. Miklu fremur mun það