Eimreiðin - 01.01.1915, Blaðsíða 70

7°
»Auðlegð seinni ára er ausin af uppsprettum einokunarinnar. Við þær
uppsprettur sitja þeir, sem ekki vilja láta lýðinn ráða. . . . Hvernig
er unt að lagfæra toll-löggjöfina þjóðinni í hag, meðan erindrekar ein-
okunarinnar sitja að v'óldum í Washington? Eða íjármál landsins? Er
unt að koma þeim í lag, meðan þeir, sem við stjórnvölinn sitja,
spyrja bankamennina eina til rdða r Sömu einokunarhendurnar þenja
sig út yfir auðsuppspretturnar, sem fólgnar eru í skauti landsins. Sýn-
ist ykkur að spyrja þá, sem þær krumlur eiga, hvað gera skuli?« —
iSd fekkir ekki sitt eigið land, sem ekki fekkir ónnur lönd. Sá
þekkir ekki sitt eigið land, sem ekki þekkir aðra landshluta nokkurn-
veginn eins vel og sveitina sína. — Við getum ekki bygt á þekkingu
sérfræðinganna; hún svíkur. Sjónarmiðið er svo einhæft.« — —
»Ef stjómmálaleikurinn er opinber, hví að leika hann t leyni?
Stjómmál verður að lækna eins og tæringu. Láta þau lifa undir beru
lofti í vöku og svefni. Spillingin prífst í leyndum. Spiltum þjóð-
málamönnum er ant um að fá að vera innan luktra dyra. . . . Eng-
inn er brögðóttur í birtunni. Nú viljum vér draga alt sjúkt út undir
beran himin, og bræla refina inni í grenjum þeirra. . . . Tvennskon-
ar spilling í stjórnmálarekstri á sér stað. Önnur er fólgin í beinum
mútugjöfum. Hin í spillingu viljans, sem er enn hættulegra mál.
Fésýslumenn hafa smámsaman þózt sannfærast um, að stjórnmála-
vélin verndaði, — væri nauðsynleg verndan. Þá er langt komið frá
æskuhugsjónunum, þegar skírlífi sómatilfinningarinnar var svo mikið,
að hver smásletta var eins og blóðug ben. Þetta eru menn loks
. farnir að skilja. Vörnin bezta er vitund almennings. — Löggjöfin er
í leyndum. Lögin samin af sérfræðingum. Þeir smeygja inn smá-
aukaákvæðum, smá-atviksorðum, hér og þar. Þeim veitir almenningur
enga eftirtekt, ekki löggjafarnir sjálfir einu sinni. En á bak við þessi
atviksorð geta fésýslumennirnir falið sig. Þau eru bijóstvirki þeirra.
. . . Stjóm verður að vera augljós og opinber í öllum efnum.
Stjórnmálamaður, sem gengur með leyndarmál um fólksins eigin hag,
sem hann vill ekki trúa almenningi fyrir, er hin mesta óhæfa.
Ekkert loftslag er eins heilnæmt og loftslag almennings-vitorðsins.
Þess vegna er það lífsnauðsyn, að láta almenning sjá og skilja.
Hvar sem opinber umsýsla er á ferðum, fyrirtæki, sem snerta
almenningsheill, hvar sem stjórnmála-stefnuskrá er samþykt, hvar
sem menn koma sér saman um embættismannaefni, verður guð-
leg rödd þjóðarviljans að mæla þessum orðum: »Verði Ijós /««
Skyldi ekki sumt af þessu geta líka átt við á íslandi, t. d.
um leynimakk og einokun ? Og er þá ekki vert að gefa því
gaum, sem sá maður segir, er eitt merkasta blað Englands hefir
nýlega sagt um; »Þar sem Wilson forseti er, hefir Ameríka
framleitt hugrakkasta stjórnmálamann heimsins, og um leið þann,
sem bezt er að sér« ?
V. G.