Eimreiðin - 01.01.1915, Blaðsíða 35

35
Parna er rannsóknarefni fyrir jafn-glöggskygnan mann og dr.
Valtý.
Eg kann ekki fornfræði fremur en hver annar almúgamaður.
En fáar íslenzkar bækur þykir mér vænna um en fyrsta og fræg-
asta stafrofskverið okkar (i. málfræðisritið í Snorra Eddu). í því
riti eru ýmsar setningar, sem enginn hefir botnað í, þar á meðal
þessi: »fel es á hnefa bundnom eþa hlutr feldar« (Den i. og 2.
gram. Afh. i S. É., Khavn 1886, bls. 26 og 71). Það er nú
grunur minn, að í þeirri setningu sé hnefi = vetlingur, og fel
= fit, eða brydding, og þetta allur leyndardómurinn: Pel (fit)
er á bundnum (brugðnum) hnefa (vetling), og líka hlutur (o:
brydding) á feldi. En ég hefi engan pata af því, hvernig
vetlingar voru »bundnir« til forna, og þess vegna getur vel
verið, að þel merki ekki fitina, heldur eitthvað annað, t. d. uppi-
stöðuna eða lóna, sbr. skýringarnar í orðabókum þeirra G. Andr.
og B. Halld. Eg get heldur ekki sannað, að hnefi sé gamalt
vetlingsheiti, en »glófi« er víst sama og lófi (sama rót), og
handagervin gat alt eins dregið nafn af hnefanum, eins og af
lófanum. Vetlingar manns hafa jafnan verið handhæg ílát; við
segjum enn fífuvetlingur, en það er vetlingur fullur af fífu; við
tínum fífu í vetling, og ber, og silfur líka, áður, meðan til var.
*Hnefafylli«. er á nútíðarmáli sama og »handfylli« eða »lúka«. En
•nmjölhneiii.'i Bað er gamalt orð — og ekki víst það merki í fornu
máli handfylli af mjöli, heldur mjölvetling, vetlingsfylli af mjöli.
Því segi ég það: Margt er smátt í vetling manns.
Læt ég svo lokið þessu hjali með kærri þökk til höf. fyrir
þessa ágætu ritgerð hans og ríkri ósk um fleira og meira af svo
góðu.
Rvík 28/9 1914.
G. BJÖRNSSON.
að í fornöld hafi »bandvetlingar« og »bandvettir« táknað bandræmur eða vindinga,
sem vafið var um hendurnar á líkan hátt og »spjarirnar« eða »vindingarnir« um
fæturna, ekki sízt þar sem orðið vóttr (eldra vattur, vantur, sbr. d. »vante«) er
myndað af sömu rót og sögnin vinda—vatt. RITSTJ.
3'