Eimreiðin - 01.01.1915, Page 26

26
þeirri, sem hér var tilfærð, eru hljóðstafirnir prentaðir með feitu
letri og »stuðlastafirnirc merktir með stjörnu framan við stafinn,
en shöfuðstafurinnc með tvístirni. Hljóðstafurinn er því b í
fyrsta fjórðung vísunnar, h í öðrum, s í þriðja, og h í fjórða,
og koma fram í þessum samstöfum: brd—brún—brim, hrist—
hor—hauk, sd—sýsl—síð, hvarm—hring—Hlín.
þá er útrætt um hljóðstafina; en svo koma hendingar, og
eru það þær tvær samstöfur í hverju vísuorði, er mest Hkjast
hvor annarri að hljóði. Hendingar heita ýmsum nöfnum. Áöal-
hendingar heita þær hendingar, sem hafa sömu raddstafi á und-
an sömu samhljóðendum, svo sem brim—him, hatik—lauk,
síð—Fríð, Hlín—mín (og eru þær prentaðar með gleiðletri í
vísunni). Séu raddstafirnir eigi hinir sömu, heita það skot-
hendingar, svo sem mdn—brún, Hrist—glcest, geist—sýsl,
tung—hring (og eru þær prentaðar með skáletri í vísunni).
í dróttkvæðum hætti á skothending að vera í i., 3., 5. og 7.
vísuorði, en aðalhending í 2., 4., 6. og 8. ?ó er undantekning
frá þessu sú, að aðalhendingar mega vera í fleirum en fjórum
vísuorðum í erindi (jafnvel tómar aðalhendur heil vísa); en hitt
má taka skarpt fram, að skothendur mega aldrei vera víðar en í
fjórum vísuorðum í heilli vísu, og þá fylgja eftir oddatölu vísu-
orðanna. f*á eru og hendingar nefndar ýmsum nöfnum, auk
þess sem þær æfinlega heita skothendingar eða aðalhendingar.
Ef hending byrjar vísuorð, heitir hún oddhending, svo sem
brim, Hrist, hauk; en byrji hún eigi vísuorð, heitir hún
hluthending, svo sem mdn. geisl, tungl. Auk þessa er hin
fyrri hending í hverju vísuorði oft nefnd frumhending, en hin
síðari þá viðurhending. Reyndar gera öll þessi nöfn eigi annað
en villa fyrir, þegar maður les Eddu, og skiftir mestu máli að
þekkja skothendingar og aðalhendingar; en þó er gott að vita
nöfnin, að þau séu til.
Pá er útrætt um hendingar. En svo kemur hljóðpunginn,
ef svo mætti að orði kveða, eða það, hvort samstöfur eru
langar eða stuttar eftir fornri hljóðlengd. Hljóðþungi er ekki
sama sem áherzla, þó hvorttveggja geti farið saman, og skal nú
mismunurinn á þessu útskýrður með dæmi. Orðið fdr er löng
samstafa, en far stutt, og hafa þó báðar áherzlu; löng er hver
sú samstafa, er hefir í sér breiðan raddstaf eða tvíhljóð (á, é, í,
ó, ú, ý, æ, au, ei, ey), þ. e. hún er löng að eðli (natura), og