Eimreiðin - 01.01.1915, Qupperneq 71

71
ÁGÚST BJARNASON: RANNSÓKN DULARFULLRA FYRIR-
BRIGÐA (Sérpr. úr »Andvara« XXXVIII). Rvík 1914.
Þetta er fyrirlestur, sem prófessor Agúst Bjarnason hefir flutt fyr-
ir »Alþýðufræðslu Stúdentafélagsins< í Rvík, og er þar skýrt frá nýj-
ustu rannsóknum útlendra vísindamanna á dularfullum fyrirbrigðum,
bæði hughrifum (mental suggestion), hvort sem þau eru sjálfhrif (auto-
suggestion) eða aðhrif, aðkomuhrif (heterosuggestion), fjarhrifum (tele-
pathi), dáhrifum (hypnotisk suggestion), hugskeytum og víxlskeytum,
fjarspyrnu (telekinesis) og fjarmótun (teleplasti) eða holdgunarfyrir-
brigðum (materialisation). Öll þessi fyrirbrigði skýra andatrúarmenn
svo, að þau verði fyrir áhrif anda eða látinna manna, og er sú
skýring ofurhandhæg, enda hefir frá alda öðli verið notuð til skýring-
ar á allskonar náttúrufyrirbrigðum, sem menn sakir vanþekkingar á
hinum ýmsu náttúruöflum hafa ekkert botnað í. En nýjustu vísinda-
rannsóknir sýna, að flest (og líklega öll) þessi dularfullu fyrirbrigði eru
sálarlegs og líkamlegs eðlis, þó menn ekki enn þekki þau öfl fyllilega,
sem eru þeirra valdandi, enda auðsætt, að enn eru til ótal öfl í nátt-
úrunni, sem menn ekki þekkja. Er gaman að bera þessar rannsóknir
saman við trú forfeðra okkar á hamfarir, hamskifti og fylgjur, sem
stundum eru nefndar »mannahugir« í sögunum.
Fyrirlesturinn er yfirleitt fróðlegur og mörg nýyrði í honum dá-
góð, en aftur óprýða hann einstöku rangar orðmyndir, t. d. »jórtra
með vélinda« (f. vélindi, bls. 28), »kyngihreyfingar« (f. kingihreyfing-
ar, bls. 6 — »kyngihreyfingar« þýðir töfrahreyfingar) og »rár« (bls.
8, — »berolige«), sem ekki er til í íslenzku.
V G.
ARNE GARBORG: í HELHEIMI. Þýtt hefir Bjarni Jónsson
frá Vogi. Rvík 1913. (Kr. 2,50.)
Kvæðaflokkur þessi er áframhald af »Huliðsheimum«, sem birtust
í íslenzkri þýðingu 1906 og getið var í »Eimreiðinni« 1907. Systirin
leiðir hér telpuna, sem ort er um í þeirri bók, um ríki framliðinna.
í lok »Huliðsheima« kvað systirin við hana:
sÞér stendur vizku-völvan hjá,
hún vill þér kenna djúpt að sjá
og þér til varnar vera.
En svo þú nemir lífsins lög,
hún leiðir þig um Niflheimsdrög.«
A þessum vísuorðum sést, í hveiju skyni skapari telpunnar, skáldið,
sendir hana í þessa heljarför: til þess að sýna mannlífið í furðuleg-
ustu reginmyndunum — sumum hryllilegum, öðrum dásamlega fögrum
—, sem mannlegt ímyndunarafl hefir skapað: myndunum af tilveru
vorri og örlögum fyrir handan djúp dauðans. Telpan kannar þá hel-
heima, sem trúarbrögðin, einkum kaþólskan, hafa smíðað sér og skap-
að. Heiðinna trúarhugmynda kennir hér og að nokkru, þótt þeirra
gæti lítið hjá kristninni, enda er allur þessi óðbálkur gagnþrunginn af
kenningum og anda hennar. Heimur framliðinna skiftist hér í tvær
gagnólíkar álfur, eins og í kenningum kristinnar kirkju: ríki réttlátra