Eimreiðin - 01.01.1915, Síða 72

7 2
og ranglátra. Miklu lengri og ýtarlegri er lýsingin á helvítiskvölum og
dapurri æfi sekra syndara en himnaríkissælu helgra manna, og tekur
hún yfir meginhluta bókarinnar. Fyrst sér telpan ýmsar kynjasýnir og
ófreskjur. En öll þessi skrímsl eru mannlegar syndir, glöp og glæpir,
er sæta hér refsingum og dómi. Á eftir hverri sýn koma skýringar á,
hvað hún tákni. Bókin er sannkallað »syndaregistur«. En hér eru
engar nákvæmar sálarlýsingar. Höf. lvsir vexti og framþróun synda
og siðlegra meina ekki að neinu. Hann stundar að því leyti ekki
djúpsettan skáldskap. Hann sýnir allrasnöggvast ormana, sem naga
Yggdrasil mannlífsins, en hann fræðir oss ekki um skapnað þeirra.
En flestum mun finnast til um fjölda þeirra og furðulega margbreytni.
»í Helheimi« eru áminningarorð spámannlega vaxinnar skáldgáfu til
gálausrar samtíðar, þungur refsidómur mjög hugsandi siðavandlætara
yfir léttúðarlíferni, grimd, hégómaskap og síngirni kynslóðanna. En að
baki þessum reiðilestri vakir trúin á göfgari breytni og betri dögum
mannkyninu til handa. í kvæðislok bregður skáldið sér á uppvega til
sælubústaða réttlátra og góðra. Er sá ljóðkafli sólarljóð til kristilegs
mannkærleika og hjálpfýsi. Flytur skáldið þar kenningar fjallræðunnar
í lýsingum á þeim góðverkum, er veittu réttlátum og miskunnsömum
inngöngu í guðsríki. Fagnar lesandinn slíku sólskini og hlýju eftir
öll harðindin og kuldana, sem hann 'hefir áður séð og reynt í »Hel-
heimum«.
það fer varla hjá því, að bók þessi öðlist alþýðuhylli hér á
landi, og hún á það skilið. f’ar er margt kjarnyrt erindið, sem
sjálfkjörið er til að komast á almennings varir. Sennilega ná skýring-
arnar á vitrununum meiri hylli en sýnimar sjálfar, sem meiri skáld-
skapur er í. Á sumum skýringum orkar og tvímælis um skáldskap-
inn, þótt margar séu skáldleg spakmæli. Frumlegar kenningar flytur
bókin ekki. En mörgum mun fara, eins og skáldið segir um árang-
urinn af ferð telpunnar um löndin fyrir handa,n gröf og dauða, að
þeir sjá »óhugsaða hluti«, ef þeir lesa hana með umhugsun og at-
hyglt-
Bjarni frá Vogi á miklar þakkir skilið fyrir þýðinguna. Hann
er bókmentum vorum, tungu og anda hinn þarfasti með þýðingum
sínum og á margskilinn þann styrk til ritstarfa, er síðasta alþingi veitti
honum.
Sigurbur Gubmundsson.
Í’JÓÐMENJASAFN ÍSLANDS, leiðarvísir eftir Matthías Pórbarson,
forstöðum. safnsins. Kostnaðarm. Jóh. Jóhannesson. Rvík 1914. 114
bls. Með 15 myndum. (Verð 1 Kr.)
það hefir lengi verið þeim til baga, sem þjóðmenjasafnið hafa vilj-
að skoða, og öðrum, sem hafa þurft að nota það, að ekki var til
prentuð skrá yfir það i heild sinni. Prentuð skrá er að vísu til yfir
elzta hluta þess, en bæði nær hún yfir svo örlítið af safninu, eins og
það er nú, og er líka svo óþarflega umfangsmikil og orðmörg, auk
þess sem hún í mörgum atriðum er óábyggileg, svo að hún hefir að
nauðalitlu haldi mátt koma. I’etta nýja kver bætir því mikið úr til-
finnanlegum skorti, þó hvergi nærri alveg sé, enda hefir það, eins og