Eimreiðin - 01.05.1915, Page 6

■82
venjulegri smásjá er ekki mögulegt að sjá það, sem minna er en
»/4 og allra minstu gerlarnir eru hérumbil af þeirri stærð. Vel
getur verið, að til séu enn þá minni gerlar; en þeir hafa ekki
fundist enn, og má þó útbúa smásjána þannig, að verur sjáist,
þótt þær séu minni en ^/4 p að stærð.
Lífsverunum má skifta í ýmsa flokka eftir því, á hverju þær
nærast, eða hvernig þær vinna fyrir sér. Grænu jurtirnar geta
búið til lífræn efni úr ólífrænum efnum. Grænu kornin í frumum
grænu plantnanna vinna mjölvi
úr kolsýru loftsins með aðstoð
ljóssins. Græna jurtin er eng-
um öðrum lífsverum háð, og
mætti því kalla hana sjálf-
bjarga. Jurtir, sem ekki eru
grænar, eru háðar grænu jurt-
unum. Þær nærast af þeirn
efnum, lífrænum efnum, sem
græna jurtin hefir framleitt.
Sumar af þeim eru kallaðar
sníkjuplöntur. Pær »sníkja« líf-
ræna fæðu úr lifandi einstakl-
ingum. Sumar eru rotplöntur.
Pær fá lífræna fæðu, þar sem
lífræn efnasambönd leysast
sundur. Dýraríkið byggist og á störfum grænu frumunnar. Dýr-
in geta ekki lifað af lofti og grjóti, eins og græna plantan. Pau
þurfa lífræna fæðu, og eru því ekki sjálfbjarga, í sama skilningi
og græna plantan.
Gerlarnir eru litarlausir, að fáeinum undanteknum; og allur
fjöldinn er ósjálfbjarga, eða getur ekki lifað nema við aðfengna
lífræna fæðu. En þó eru til sjálfbjarga gerlar. Menn ætla, að
grænu gerlarnir og purpuragerlarnir geti unnið lífræn efni úr kol-
sýru loftsins í birtu. En auk þess eru til litarlausir gerlar, sem
vinna lífræn efni úr kolsýru. Sem dæmi má nefna saltpétursgerl-
ana. f*eir fyrirlíta með öllu lífræn kolefnasambönd, og þrífast
ekki, ef lífræn kolefnasambönd eru í mat þeirra. Peir vinna kol-
W
8. Grómynaun (Bacillus Biitschlii). A
grólaus fruma; B—E dvalargróin eru
að skapast; í F sjást 2 dvalargró.
760/i*