Eimreiðin - 01.05.1915, Blaðsíða 8

84
w að þekkja þá. Pað er tiltölululega mjög stutt síðan menti
fundu gerlana. En síðan þeir fundust, hefir þekkingunni á þeim
fteygt fram; og nú vita víst flestir, að næmir sjúkdómar eru af
völdum gerlarna. Til dæmis má nefna svartadauða, bólusótt,
tæringu, taugaveiki, kvef o. s. frv.
Áður var þess getið, að ósköpin öll af gerlum gæti myndast
á skömmum tíma, þegar vel léti fyrir þeim. Tað er því auðsætt,
að sníkjugerlar í líkömum manna og dýra geta framleitt ákaflega
mikið af gerlum, ef vel lætur. Og ef líkaminn væri engum vopn-
um búinn, til þess að verjast gerlunum, mundu þar verða skjót
umskifti. En líkaminn er ekki varnalaus, sem betur fer. Þegar
sníkjugerlarnir berja að dyrum, taka hvítu blóðkornin móti þeim,
og byrjar þá harður bardagi. Oft fer viðureignin þannig, að hvítu
blóðkornin éta gerlana blátt áfram, og er árásin þá brotin á bak
aftur. En mjög oft fer viðureignin á þann veg, að hvítu blóðkorn-
in geta ekki eytt gerlunum. Gerlarnir aukast þá og margfaldast.
Líkaminn verður gagntekinn af sótt, en heldur þó áfram að verja
sig eftir föngum, Við lífsstörf gerlanna í líkamanum framleiðist
einskonar eitur (toxin). En líkaminn leitast við að eyða eitrinu
með einskonar gagneitri (antitoxin); og ef það tekst, fer alt vel,
og sóttin batnar. En ekki er nóg, að eyða gerlaeitrinu, ef gerl-
arnir sjálfir eru ekki brotnir á baic aftur. Líkaminn leitast og við
að ráða niðurlögum gerlanna, og myndar þá efni, sem oft ríður
þeim að fullu. Sníkjugerlarnir og líkaminn, sem þeir sníkja á,
heyja þannig hinn harðasta bardaga, og eru úrslitin oft mjög