Eimreiðin - 01.05.1915, Side 77

153
benda, t. d. Asknes, Eskja, Eskifjörður, Eskiholt, Eskilsey,
Eskiey, Eskifell og Eskihlíð (?). .4 grenitré benda og nöfnin
Grenivlk, Granastaðir og Grenitrésnes. Þó geta sum af
þessum nöfnum stafað frá rekaviði (eins og sagt er um Grenitrésnes).
og önnur verið flutt til Islands frá staðanöfnum í Noregi. En þau
nöfn, sem ker.d eru við askinn, eru svo mörg, að hitt virðist öllu
líklegra, að asktré hafi í fornöld verið til á íslandi. Væri fróðlegt, ef
við ættum eftir að finna leifar af þeirn, eins og af öspinni.
V. G.
Islenzk hringsjá.
JÓHANN SIGURJÓNSSON: ÓNSKET. Skuespil i 3 Akter. Khöfn 1915.
Jóhann Sigurjónsson er frægur orðinn fyrir »Fjalla-Eyvindc sinn. sem leikinn
er um allar jaröir; en ekki ætti hann síður skilið að verða það fyrir þetta leikrit.
Því ekki stendur það hinu að baki að djúpsettum skáldskap og hreinni fegurð,
heldur að vorum dómi feti framar.
Efnið er tekið úr þjóðsögunni um Galdra-Loft, en þó ekki úr henni notað
nema aðaldrættirnir, heldur breytt til í mörgam greinum, svo að alt geti orðið
náttúrlegt og skiljanlegt og fengið á sig meiri fegurðarblæ; en dregið úr því, sem
hryllilegast er og voðalegast í sögunni.
Galdra-Loftur er skólapiltur í Hólaskóla í byrjun 18. aldar. og látinn vera
sonur ráðsmannsins þar. Hann er námfús mjög og hefir ótakmarkaða fróðleiksfýst.
Fer hann. eins og fieiri um ]iær mundir, að fást við galdra, og hans hæsta ósk er,
að ná í þá römmustu galdrabók, sem liann nefir heyrt getið, »Rauðskinnu«, sem
sagt er, að Gottskálkur biskup grimmi hafi átt, en látið grafa með sér. Kallar
Loftur hana »valdabókina«, því sá, sem hana hafi í höndum. geti fengið allar sínar
óskir uppfyltar og haft hvaðeina á sínu valdi.
Ung stúlka er þar á staðnum, sem Steinunn heitir, og lendir Loftur í ásta-
bralli við hana, svo hún verður þunguð af hans völdum, En seinna verður hann
ástfanginn í dóttur biskupsins, Dísu, og hún í honum, og vill hann þá fyrir hvern
mun losna við Steinunni; en hún elskar hann út af lífinu og beitir öllum brögðum
til að halda honum föstum. Loftur hefir þá trú, að ef maður óski einhvers með
nógu miklum krafti og einbeittum vilja, og viðhafi jafnframt ákveðnar særingar, þá
verði manni að ósk sinni. Og nú óskar hann, að Steinunn væri dauð, svo hún
standi honum og ást hans til biskupsdóttur ekki í vegi. Og það verður. Steinunn
drekkir sér, og er Loftur sannfærður um. að hann sé valdur að dauða hennar með
ósk sinni, og verður því sturlaður og geðveikur af samvizkubiti. Honum finst, liann
hafi drýgt synd, sem aldrei verði fyrirgefin. Eina ráðið, til að bæta fyrir brot sitt,
sé að ná í »valdabókina« Rauðskinnu og með henni tangarhaldi á »makt myrkr-
anna«, og nota svo vald sitt til þess, að gera gott með því. Hann tekur sér þvi
fyrir hendur, að særa Gottskálk biskup upp úr gröf sinni á næturþeli í dómkirkj-
unni, og tekst það; cn um leið rísa og allir hinir biskuparnir upp og ávarpa hann,