Bókasafnið - 01.04.1997, Blaðsíða 76

íslenskar fræðibækur ársins 1996
Félag bókasafnsfræðinga veitti þann 10. apríl sl. viðurkenningar
fyrir bestu frumsömdu fræðibækur ársins 1996. Þetta er í fimmta
skipti sem félagið veitir slíkar viðurkenningar, en stofnað var til
þeirra í tilefni af 20 ára afmæli þess haustið 1993. Annars vegar
er veitt viðurkenniNg fyrir fræðibók fyrir fullorðna og hins
vegar fyrir fræðibók sem ætluð er börnum. I báðum tilfellum
hljóta höfundar bóka ásamt og útgefendum viðurkenningu þar
sem vönduð bók byggir á skilvirkri samvinnu þessara aðila.
Að þessu sinni hlaut bókin Merkisdagar á mannsævinni eftir
Dr. Árna Björnsson, sem Mál og menning gaf út, viðurkenningu
sem besta fræðibókin fyrir fullorðna. Því
miður sá félagið sér ekki fært að veita
viðurkenningu fyrir fræðibók fyrir börn þar
sem engin af útgáfubókum ársins 1996
uppfyllti þær kröfur sem félagið telur að
gera verði til fræðibóka fyrir böm og er
þetta fjórða árið í röð sem svo er háttað.
Eftirtaldir aðilar skipa dómnefndir: Þær
Arnþrúður Einarsdóttir, forstöðumaður
skólasafns Ölduselsskóla, Inga Lára Birgis-
dóttir, forstöðumaður skólasafns Austur-
bæjarskóla, og Svava Björnsdóttir, bóka-
safnsfræðingur á Bústaðasafni Borgar-
bókasafns fyrir fræðibækur fyrir börn og
þær Hulda Björk Þorkelsdóttir, bæjarbóka-
vörður í Reykjanesbæ, Regfna Eiríksdóttir,
bókasafnsfræðingur hjá Þjónustumiðstöð
bókasafna, ásamt undirritaðri fyrir val
fræðibóka fyrir fullorðna. Dómnefndir hafa
sett sér ákveðnar starfs- og viðmiðunar-
reglur sem Félag bókasafnsfræðinga hefur
staðfest og hafðar eru til hliðsjónar þegar
útgáfubækur eru metnar, sbr. grein undir-
ritaðrar í 18. árg. Bókasafnsins 1994, þar sem fjallað er um
hvaða kröfur eru almennt gerðar til fræðibóka þannig að þær
teljist jafnframt hafa gildi sem handbækur og uppsláttarrit.
Markmiðið með viðurkenningunum er að vekja athygli á
mikilvægi þess að gera fræðibækur vel úr garði hvort sem mark-
hópurinn er börn, unglingar eða fullorðið fólk - jafnt al-
menningur sem sérfræðingar.
Forsaga ákvörðunar stjórnar Félags bókasafnsfræðinga að
veita árlega slíkar viðurkenningar er að félagsmenn hafa oft rætt
sín á milli hve sárlega fræðirit á íslensku hefur vantað á markað-
inn, einkum fyrir börn og unglinga, sem ekki geta nýtt sér bækur
á erlendum málum. Eins hefur hitt oft borið á góma meðal
bókasafnsfræðinga hversu oft nauðsynlegar hjálparskrár vantar
í þau fræðirit sem út hafa verið gefin, til þess að þau geti staðist
kröfur sem vandaðar fræðibækur og jafnframt komið að gagni
sem uppsláttarrit og handbækur. Fræðslugildi þessarra bóka er
oft á tíðum mikið og að mörgu leyti vandað til útgáfu þeirra en
það hefur á stundum rýrt gildi þeirra verulega að aðgengi
upplýsinga er ekki eins og best verður á kosið.
í könnun sem undirrituð gerði á
útgáfubókum ársins 1991 (Bókasafnið,
1994, s. 19) kom í ljós að aðeins um 26%
af fræðibókum þess árs voru búnar
hjálparskrám af einhverju tagi.
Fyrst og fremst eru viðurkenningarnar
ætlaðar til að hvetja íslenska höfunda og
útgefendur til að vanda til útgáfu frum-
samdra íslenskra fræðibóka og er þeim
bent sérstaklega á að láta ekki vanta í
bækur ítarlegar hjálparskrár sem auð-
velda aðgang að þeim upplýsingum sem
þær hafa að geyma. Hjálparskrár stuðla
að auknu notagildi bóka, lengja þar með
lífdaga þeirra og gera þær eftirsóknar-
verðari fyrir bókasöfn landsins og not-
endur þeirra almennt.
I upplýsingaþjóðfélagi nútímans þar
sem mikið er undir hraða og skilvirkni
komið og að geta á sem skemmstum tíma
greint kjarnann frá hisminu er mikilvægt
að aðgengi að upplýsingum sé sem
greiðast og þar með talinn er auðveldur
aðgangur að upplýsingum í bókum, sem er afar mikilvægt atriði,
svo að bækur verði ekki undir í samkeppni upplýsingamiðla
nútímans.
HEIMILDIR.
Þórdís T. Þórarinsdóttir: Fræðslugildi bóka - aðgengi upp-
lýsinga. Bókasafnið 18, 1994, s. 16-19.
Þórdís T. Þórarinsdóttir
Merkisdagar
á mannsævinni
CICTI Þjóðskjalasafn
tlo^l íslands
> w Laugavegi 162 • 105 Reykjavík
Lestrarsalur, Hverfisgötu er opinn kl. 10-18
76 BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997