Bókasafnið - 01.04.1997, Qupperneq 79

Á BÓKASAFNINU
Blaise Cendrars. i útvarpsviðtali við Michel Manoll i franska útvarpinu 1952.
Þýð.: Áslaug Agnarsdóttir
Það var um páskaleytið 1912. Ég flæktist soltinn um New York, eins og ég hafði reyndar gert undanfarna tíu
mánuði. Eg var svangur því ég vildi ekki vinna. Og ef maður vill ekki vinna eða það vill svo til að maður er ekki
sonur milljónamærings, þá er hvergi í heininum hægt að vera soltnari en í Bandaríkjunum. Þar hittir maður
nefnilega aldrei kjaft sem gefur manni matarbita, býður í glas eða stingur að manni fáeinum seðlum. Það gerir fólk
einfaldlega ekki þar. Það kom fyrir að ég réði mig í vinnu ef ég var sérlega illa haldinn, en aldrei í lengri tíma en
viku í senn. Og ef ég var búinn að ná mér á strik áður en vikan var á enda, þá stytti ég hana, vegna þess að það
brann í mér löngun að komast aftur til bókanna í Central Library....
Eg var vanur að vera mættur á bókasafnið þegar það var opnað klukkan átta á morgnana og yfirgaf það ekki
fyrr en það lokaði klukkan tvö um nóttina. Dögum saman lá ég yfir dýrgripum þeirra og pantaði allar óvenjulegustu
og athyglisverðustu bækurnar. Ég vildi lesa þær allar í einu og ég geymdi hundruðir bóka til næsta dags og áður en
ég hætti dag hvern pantaði ég enn fleiri, hundruðir til viðbótar. Og þegar ég kom út sá ég skýjakljúfana bera við
himinn New York borgar og mig svimaði við sýnina og af hungri líka. Ég var vanur að ráfa framhjá
matsölustöðununr neðar í götunni í þeirri von að fá eitthvað í svanginn áður en ég skreiddist burt og lagðist til
svefns í herbergiskytrunni minni. Næsta morgunn var ég mættur á safnið aftur með nefið ofaní spjaldskránni,
pantaði nýjar bækur fyrir daginn og lagðist í bókastaílann frá því deginum áður, án þess að geta slökkt
fróðleiksþorstanum. Ég vildi læra, lesa, vita allt...
Ég var staurblankur og með degi hverjum leit ég verr út. Ég var órakaður og síðhærður. Skórnir voru slitnir,
jakkinn upplitaður og tuskulegur og buxurnar krumpaðar. Ég átti hvorki hatt né bindi. Ég þarf varla að taka það
fram að starfsmenn bókasafnsins voru farnir að veita mér athygli. Einn morgunn, þegar ég gekk til míns venjulega
sætis, benti einn bókavörður mér að koma til sín og sagði: Herra, við höfum tekið eftir því hvernig bækur þér pantið
á hverjum degi og einnig hvað áhugamál þín eru mörg. Ef þér viljið vera svo vænn að fylgja mér skal ég sýna yður
lítið vinnuherbergi, sem þér getið fengið að nota. Bækurnar yðar eru þegar komnar þangað inn. Okkur datt í hug að
þar fenguð þér meiri ró og næði við vinnu yðar.
Og viti menn, þarna stóðu allar bækurnar, í snyrtilegri röð. Á borði lágu snjóhvítar pappírsarkir, vel yddaðir
blýantar og þarna var líka blökkumaður sem var reiðubúinn að sækja allar þær bækur og öll þau uppsláttarrit sem ég
gæti hugsanlega þurft að nota. Daginn þann rótaði ég í skrifborðsskúffunum í leit að mat og hugsaði:
- Bókaverðirnir hafa ekki kunnað við að segja neitt, en það gæti alveg hugsast að það leyndist hálfur steiktur
kjúklingur einhvers staðar í þessum skúffum...
Á BÓKASAFNINU
Umberto Eco: Nafn rósarinnar (Svart á hvítu, 1 984)
Þýð.: Thor Vilhjólmsson
Bókasafnið varð til eftir teikningum sem öllum hafa verið huldar um aldirnar, og enginn rnunkur er til þess kallaður
að þekkja. Bókavörðurinn einn hefur meðtekið leyndarmálið frá þeim bókaverði sem var á undan honum, og hann
mun skila því til aðstoðarbókavarðarins meðan hann er enn á lífi svo dauðinn komi honum ekki í opna skjöldu og
svipti samfélagið þessari vitneskju. Og leyndarmálið innsiglar varir beggja. Auk þess að búa yfir þessari vitneskju
leyfist bókaverðinum einum að fara um völundarhús bókanna, hann einn veit hvar þær er að finna og hvert á að
skila þeim aftur, hann einn er ábyrgur fyrir varðveizlu þeirra. Hinir munkarnir starfa í ritsalnum og geta kynnt sér
skrá yí'ir bækurnar sem bókasafnið geymir. En skrá yl'ir titla segir næsta fátt, bókavörðurinn einn getur ráðið það af
staðsetningu bókar og af því hversu óaðgengileg hún er, hverskonar leyndarmál, sannleika eða lygar, þetta tiltekna
bindi muni varðveita. Hann einn ákveður hvernig, hvenær, og hvort hann fær hana í hendur munkinum sem eftir
leitar, stundum eftir að hann hefur ráðgazt við mig, því ekki er allur sannleikur fyrir öll eyru og það eru ekki allar
lygar sem guðhrædd sál er fær um að sjá hvers eðlis eru, og loks eru munkamir í ritsalnum til þess að ljúka ákveðnu
verki, og til þess þurfa þeir að lesa ákveðnar bækur og ekki aðrar, en eru ekki þarna til þess að vera að eltast við
flónskulega forvitni sem grípur þá hvort sem er fyrir veikleika hugarins eða af hroka, eða af djöfullegri sefjun.
(Nafn rósarinnar, bls. 40-41)
BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997 79