Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1984, Blaðsíða 10

10
. DV. MANUDAGUR12. MARS1984.
wm
■H
wmm.
WMMm
mmm
Mmmmm
m 1
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Smjörskipin verða bönnuð
Tvisvar á dag, sumar jafnt sem
vetur, leggur Eystrasaltsferjan
„Funny Girl” frá bryggju í heima-
höfn sinni Kiel og stefnir út á haf í
fjögurra klukkustunda siglingu eitt-
hvað út í bláinn.
Farþegar um borð eru nokkur
hundruð í hverri ferð, aðallega eftir-
launafólk. Fargjaldið er rétt rúmar
20 krónur. Ur hverri ferð kemur þaö
endumært af hressandi sjávarloft-
inu, en aö kikna undan tollfríu
áfengi, vindlingum, ilmvatni, sæl-
gæti og matvöru, — aðallega smjöri.
Nú hefur Evrópudómstóll EBE
úrskuröað að „Funny Girl” og um
150 önnur slík „smjörskip” í einka-
rekstri, sem gerö eru út frá þýskum
höfnum við Eystrasaltiö og Norður-
sjóinn, séu ólögleg og að banna verði
þessa athafnasemi.
Smjörskipin eru sérstakt þýskt
fyrirbrigði sem EBE-skrifstofubákn-
ið í Brussel hefur lengi litið hom-
auga. Þeir hafa lengst af viljað
meina að farþegar þessara skipa eigi
engan rétt á fríverslun, sem annars
býðst í millilandaferöum, vegna þess
að þetta fólk er ekki að fara eitt né
neitt. Einvörðungu út fyrir landhelg-
ina. — Þýsk yfirvöld hafa ekki viljað
samþykkja þetta sjónarmið.
Þegar Evrópudómstóllinn úr-
skuröaði fyrst gegn smjörskipunum
1981, áfrýjaöi Bonnstjórnin, en hefur
nú til athugunar afleiðingar þessar-
ar staðfestingar dómsins þann 14.
febrúar síðasta. — Sjálfsagt veröur
hún undir það síöasta að beygja sig,
en íhugar í bili hvort ekki verði unnt
að gera smjörskipin út um hríð eitt-
hvað enn með því að láta farþegana
stíga á land í Danmörku eða Hollandi
stutta stund til innkaupaferða.
Eigendumir hafa af því áhyggjur
aö lengri feröir leiði til færri siglinga
og þar af leiöandi hærra verðlags.
Það er aöallega eftirlaunafólk
eða aldraðir sem fylla farþegatölu
smjörskipanna. Ekki aðeins til
ódýrra innkaupa (EBE-smjör er
niðurgreitt til útflutnings og því
ódýrara utan landsteinanna) heldur
einnig til upplyftingar. Margir fara
nær daglega til þess aö verja degin-
um í þægilegum sölum innan um orð-
in gamalkunn andlit, spilandi á spil,
sötrandi bjór eða sjúss eða fá sér
gömlu dansa-snúning við undirleik
rafmagnsorgels. — Þetta fólk segist
ekki hafa efni á dýrari farg jöldum.
A kulsömum febrúardegi, þegar
illt er í sjóinn, er kannski ekki auð-
velt aö gera sér grein fyrir skemmt-
uninni af svona ferðalagi, en í reynd-
inni hafa smjörskipin þama virkað
eins og klúbbar, krár eða félagsmið-
stöðvar nema væri kannski allt
þrennt í einu. Gamla fólkið heldur
viö þau mikilli tryggö og það er
beiskt í huga til þeirra sem ætla að
ræna það ánægjunni síðustu æviárin.
Sum stærri skipin hafa viðkomu í
erlendum höfnum og leyfa farþegun-
um að fara frá borði. önnur hafa
meiri sýndarmennsku á því, eins og
.í’unny Girl”, sem auglýsir ferðir til
Danmerkur þótt í flestum ferðunum
fái farþegarnir ekki að fara í land.
Landtakan í Dagenkop er eitt sjónar-
spil þar sem áhöfnin kastar enda í
land, rétt tyllir honum á bryggju-
polla á meðan landgangurinn er lát-
inn snerta bryggju í fáeinar sekúnd-
ur. Svo er sleppt og siglt af staðaftur
beint heim á leið.
Önnur smærri skip, gjarnan fyrr-
verandi fiskibátar sem breytt var i
smjörskip, þegar þeir urðu undir í
skiptingu aflakvótans, sigla ekki
miklu lengra en rétt út fyrir þriggja
mílna landhelgina, þar sem opna má
fríverslunina. „Tollurinn” hjá þeim
er þó helmingi minni en farþegum í
„utanlandsferðunum”.
Af þeim 150 smjörskipum, sem
þarna er um að ræða, eru um 50 fyrr-
verandi fiskibátar sem aldrei þýddi
að gera út til lengri farþegasiglinga.
Bæði út frá öryggissjónarmiðum og
eins vegna takmarkaðs fjölda far-
þega og verslunarmagns. — 40 til
viðbótar eru sömuleiöis smá skip,
þótt ekki séu fyrrverandi fiskiskip.
Utgeröir þeirra allra horfa fram á
gjaldþrot, ef starfsemin verður
bönnuð, og eru þó margir skuldum
vafðir eftir breytingamar á fiskibát-
unum til f arþegaflutninga.
Umsjón: Guðmundur Pétursson
Forkosningar
f 9 ríkjum
samdægurs
Eftir þrjá stórsigra á átta dögum
og kannski þann fjórða núna um
helgina (úrslit í Wyoming lágu ekki
fyrir þegar þetta var skrifað) hefur
Gary Hart náð aö kveikja meöal
kjósenda í forkosningum demókrata
feikilegan áhuga fyrir honum
sjálfum.
Og um leið er staðan gjörbreytt og
þar með allar kosningaspár fyrir
„þriöjudaginn stóra”, sem er á
morgun, en þá fara fram samdægurs
forkosningar í níu ríkjum. — Var
Hart ekki vanþörf á að kynna sig
rækilega í tæka tíð fyrir þá önn, því
að framan af í kosningabaráttunni
var hann meðal hinna minna þekktu
framboðsefnanna, sem naumast
þótti taka að nefna, meðan allt tal
snerist um hvort John Glenn gæti
veitt Walter Mondale einhverja
keppni um útnef ningu demókrata.
Nú er naumast minnst á John
Glenn, Jesse Jackson og þá hina.
Meira er velt vöngum yfir því, hvort
og þá hvar Mondale geti stöðvað
sigurgöngu Harts. Þegar slíkur
skriður er kominn á eitt framboðs-
efnið getur verið erfitt að stööva það.
Bandarískir kjósendur hrífast meir
af þeim, er sigrar, en hinum, sem
undir verður, og dá þó mest þann er
leikur hlutverk Davíðs í viðureign
við Goh'at. Hlutur Harts gæti minnt á
þaö eftir allar fylgiskannanir og spár
manna um örugga útnefningu Mon-
dales áður en forkosningamar hóf-
ust.
Oldungadeildarþingmaöurinn frá
Kóloradó nýtur þess tvímælalaust
þessa dagana að vera „nýtt andlit” í
fréttunum á tímum, þar sem eitt
aöalvandamál. stjórmnálafrömuða
er „leiði kjósenda á gömlu andlitun-
um”, sem þeir hafa eilíft haft fyrir
sér á skjánum. Með því að ná þannig
athyglinni fær Hart gott tækifæri til
þess að kynna stefnu sína, sjálfan sig
ogframboðsitt.
Forkosningamar á morgun eru í
Massachusetts, Georgíu, Alabama,
Flórída, Oklahóma, Hawaii, Rhode
Island, Washington og Nevada. Sam-
tals er þar um að ræða val 505 full-
trúa á landsþing demókrata í júní
þar sem frambjóðandi flokksins
veröur útnefndur til forsetakosning-
anna næsta vetur. Það er rúmlega
fjórðungur þeirra 1967 fulltrúa sem
framboðsefni þarf að tryggja sér til
að hljóta útnefningu og fara fram
gegn Reagan 6. nóvember.
Velgengni Harts í New Hampshire,
Maine og Vermont er honum ekki
jafnvís í Suðurríkjunum þar sem
Mondale, fyrrum varaforseti, John
Glenn, þingmaöur Ohio, og blökku-
mannafrömuðurinn Jesse Jackson
hafa allir lagt sig mjög fram í kosn-
ingabaráttunni. — Eftir því sem
fram hefur komið í viðtölum flokks-
forkólfa í þessum níu ríkjum,
sem gengið er til atkvæða í á
morgun, verður baráttan þar tvísýn.
I Alabama, þar sem 52 fulltrúar
eru til skiptanna, virðist Mondale
enn njóta forystu aö sögn A1
LaPierre, framkvæmdastjóra
demókrata þar, en fylgi hans hefur
mjög dvínað úr fyrri fylgiskönnun-
um. Ekki má á milli sjá hver þeirra
hreppir annað sætið, Jackson, Glenn
eöa Hart, en Jackson hefur mjög lagt
sig eftir atkvæðum blökkumanna í
Suðurríkjunum. Þeir í Alabama
kunna enn litil skil á stefnu Harts og
stimpla hann almennt sem frjáls-
lyndan.
I Flórída, þar sem í húfi eru 123
fulltrúar, hefur skoðanakönnun
Miami Herald leitt til úrslita, sem
spá Mondale 38%, Hart 15, Jackson 7
og Glenn 5. — Helstu vonir Harts eru
bundnar við að fylgismenn Reubin
Askew, fyrrum ríkisstjóra Flórída,
sem dregið hefur sig út úr forkosn-
ingunum, snúist á sveif með honum.
Þar hefur vaknað mikill áhugi á Hart
og hagstæð úrslit í Wyoming gætu
valdiöþarmiklu.
I Georgíu, sem ræður 70 fulltrúum
á landsþinginu, virðist af tali manna
kapphlaupiö vera milli Glenn Jack-
son og Mondale. Enn sem komið er
leggja menn lítiö þar upp úr skyndi-
skoti Harts á stjörnuhiminn. —
Mondale og Jackson hafa aöallega
stigiö í vænginn við kjósendur'
blökkumanna, en Glenn hefur helst
höfðað til íhaldsmanna sem annars
mundu brjóta af sér flokksböndin og
kjósa Reagan.
I Hawaii, þar sem eru aðeins 19
fulltrúar í boði, eru ekki aðrir í fram-
boði en Mondale og Jackson.
I Massahusetts eru 100 fulltrúar til
skiptanna, og þar hafa frjálslyndir
jafnan átt vísan stuðning, enda hefur
fylgi Harts vaxiö þar jafn og þétt.
Virðast margir ætla að velja hann
þrátt fyrir brambolt verkalýðsfor-
ystunnar til fylgisöflunar fyrir Mon-
dale.
I Nevada eru fylgismenn Mon-
dales betur skipulagðir og ráða yfir
digrari kosningasjóöum en fylgis-
menn hinna framboðsefnanna, en þó
eru þar aðeins 15 fulltrúar í boði. En
nýjabrumiö, Hart, hefur vakið feiki-
athygli, enda hafa menn í Vesturríkj-
unum ekki haft mikla trú á Mondale
til að etja fram gegn Reagan. — John
Glenn heyrist þar naumast nefndur á
nafn.
Framboðsefnin hafa verið á stöðugum þeytingi um Bandarikin eins og sjá má á siitnum skósóium Harts.
I Oklahóma þar sem eru 43 fulltrú-
ar í húfi hefur fylgi Harts fariö hraö-
vaxandi síðustu daga en fylgismenn
Mondales eru betur skipulagðir.
Lengri undirbúningur þeirra gæti
riöiö baggamuninn.
I Rhode Island, þar sem valdir
verða 22 fulltrúar , nýtur Glenn
stuðnings helstu forystumanna
flokksdeildarinnar á meðan Mondale
hefur haft fylgi almennra flokks-
manna. Stuðningsmannasamtök
Mondales eru best skipulögð en eins
og víðast annarsstaðar beinist
athyglin síðustu daga öll að Hart.
I Washington er kosiö um 61 full-
trúa og þar ætti Mondale að eiga víst
öruggt fylgi vegna afstööu sinnar til
friðarhreyfinga og umhverfisvemd-
armála. Alan Cranston, öldunga-
deildarþingmaður frá Kaliforníu,
átti fylgi friöarsinna víst, en hann
hefur dregið sig út úr forkosninga-
baráttunni eftir hrakfarirnar í þeim
fyrstu. Hinir berjast hart um fylgis-
menn hans en margir þeirra hafa
gengiö í liö með Mondale. Auðvitaö
hefur athyglin beinst að Hart undan-
farna daga, en mönnum þykja
skoðanir hans á ofangreindum
málaflokkumnokKuðá reiki.