Dagblaðið Vísir - DV - 05.12.1987, Blaðsíða 44

56 LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1987.
Samleikur
forma og lita
- myndir Louisu Matthíasdóttur
í bók um Louisu Matthíasdóttur,
sem Mál og menning gefur út, skrifa
Sigurður A. Magnússon, Jed Peri,
Deborah Rosenthal og Nicholas Fox
Weber inngangsgreinar að myndum
Louisu. í bókinni eru 36 litmyndir
og 7 svart-hvítar myndir af verkum
hennar. Við grípum hér niður í grein
Sigurðar:
„Louisa Matthiasdóttir er löngu
komin í hóp virtustu málara ve?tan-
hafs og mikið látið með hana í
bókum, blöðum og tímaritum, en
hún hefur aldrei látið velgengnina
stíga sér til höfuðs, er eftir sem áður
sama hlédræga, orðfáa og launkímna
konan og hún var fyrir rúmum
þremur áratugum þegar vegalaus
sveinstauli barði upp á hjá henni og
var tekið eins og glataða syninum.
Þó hún standi nú á sjötugu starfar
hún enn af sömu elju og einbeitni og
fyrr á árum.
Þó Louisa hafi verið árlegur gestur
í heimalandinu undanfarna áratugi
hefur hún aldrei efnt til einkasýn-
inga hérlendis svo kynlega sem það
hljómar um jafnvíðþekktan og virtan
listamann. Fyrstu umtalsverðu
nasasjón af verkum henna fengu ís-
lendingar á Listahátið 1984 þegar tíu
íslenskum „útlögum“ var boðið að
sýna á Kjarvalsstöðum. Á þeirri eft-
irminnilegu sýningu sýndi Louisa 51
mynd og skipaöi tvímælalaust heið-
urssessinn, vakti óskipta athygli
allra sem sýninguna sóttu, enda
varla ofmæit að í myndum hennar
sé ísland séð með ferskum að ekki
sé sagt ófreskum augum og sýnirnar
þannig túlkaðar að allt verður sem
nýtt, ærnar, kýr og smalinn.
Það kann að vera rétt athugað hjá
Aöalsteini Ingólfssyni að áreynslu-
laus tærleikinn sem auðkennir list
Kindur: Tvær hvítar, ein svört. Olíumálverk Louisu Matthíasdóttur frá árinu 1982.
hennar eigi rætur að rekja til þess
aö hún sér ættlandið úr fjarska og
getur fyrir bragðið sneitt hjá þarf-
iausum aukaatriöum, dregið fram
það eitt sem máli skiptir í samleik
forma og lita í íslenskri náttúru.
Hvað sem öðru líður býr veröldin
sem hún skapar yflr þeim tærleik
skynjunar og þeim einfaldleik tján-
ingar sem við setjum í samband við
sýnir bernskuáranna, þegar allt var
óbrotið, litskrúðugt og upprunalegt.
Þvílíkur galdur er afrakstur mikillar
elju samfara þeirri fágætu gáfu að
varðveita bemska sjón og bernskan
hug gegnum margvísleg boðaföll
fullorðinsáranna."
Ferð - mynd Tryggva Ólafssonar frá árinu 1980.
Málar í stíl
teiknimyndasagna
- myndir Tryggva Oláfssonar á bók
Myndir Tryggva Ólafssonar koma
út á bók frá Listasafni ASÍ og Lög-
bergi nú fyrir jólin. Þetta er sjöunda
bókin í bókaflokknum íslensk mynd-
list sem þessir aðilar gefa út. Inn-
gangsgreinar eru ritaðar af Thor
Vilhjálmssyni og Halldóri Birni Run-
ólfssyni.
Tryggvi Ólafsson, sem búið hefur
í Kaupmannahöfn á undanförnum
árum, hefur lengi verið talinn með
áhrifaríkustu pólitísku listamönnum
nú á timum. Einkum er þá vísaö til
verka sem hann gerði meðan Víet-
namstríðið var í algleymingi.
Hann notaði þá mjög stíl fréttaljós-
mynda og myndasagna til að koma
boðskap sínum á framfæri. Nú á
seinni árum eru áberandi verk þar
sem hann raðar saman hversdags-
legum hlutum eða pörtum þeirra í
hnitmiðaða heild. Sömu hlutir koma
upp aftur og aftur og verða brátt
auðskilin tákn.
í inngangi bókarinnar segir Thor
Vilhjálmsson frá manninum að baki
þessum málverkum, uppvaxtarárum
hans og viðhorfi til lífsins. Halldór
Björn rekur feril hans sem lista-
manns og skilgreinir efnistök, áhrif
frá öðrum listamönnum og ýmsum
miðlum nútímans.
Tryggvi er fæddur á Neskaupstað
árið 1940. Að loknu hefðbundnu
menntaskóla- og myndlistarnámi hér
heima fór hann til Kaupmannahafn-
ar til náms við Konunglegu listaaka-
demíuna. Það var árið 1961. Fyrstu
málverkasýningarnar hélt hann ytra
skömmu eftir að hann fór utan og
hefur sýnt reglulega hér heima og í
Kaupmannahöfn síðan.
í bókinni er á fimmta tug litmynda
af verkum Tryggva auk fjölda ljós-
mynda og svarthvítra teikninga.
Torfi Jónsson hannaði bókina.
Blómamyndir
og uppstillingar
- myndir Kristínar Jónsdóttur
Málverk Kristínar Jónsdóttur birt-
ast nú á bók sem Þjóðsaga gefur út.
Aðalsteinn Ingólfsson ritar inngang
að bókinni og er hér gripið niður í
hann:
„En Kristín hafði ekki aðeins þörf
fyrir vinnuaðstöðu, hún þurfti einnig
vinnufrið. Þann friö fékk hún fyrir
tilstilli Elínar Ólafsdóttur, ráðskonu
þeirra hjóna.
•*■ Elín, sem var ættuð úr Fljótunum,
hafði unnið á heimili foreldra Valtýs
fyrir norðan og tekið ástfóstri við
fjölskylduna. Nokkrum árum eftir
að þau Valtýr og Kristín fluttust til
íslands, eða árið 1930, tók Elín að
sér að gæta bús og barna fyrir
þau.
Var hún hjá þeim meðan þau lifðu,
«em „ráðskona, vinur og uppalandi",
svo notuð séu orð Áslaugar Árna-
dóttur, sem dvaldi oft að Laufásvegi
69 á þriðja og fjórða áratugnum. Ás-
laug segir ennfremur: „Borðhald var
þar alltaf formlegt. Sest var við dúk-
að borð, Kristín hringdi bjöllu og þá
birtist Elín með hvern réttinn á fætur
öðrum.“
En þótt Kristín stæði að þessu leyti
betur að vígi en margir aörir íslensk-
ir listamenn á þessum fyrstu árum
aldarinnar var hún óneitanlega ekki
eins sjálfráð og forðum daga.
Meðan dætur hennar voru ungar
gat hún til dæmis ekki leyft sér aö
fara í langar ferðir upp um fjöll og
firnindi í leit að mótífum heldur varð
hún oft að láta sér lynda það sem hún
sá út um gluggann hjá sér, eða á
borðinu fyrir framan sig.
Aðstæður Kristínar settu henni því
ákveðnar skorður, neyddu hana til
þess að leita sér viðfangsefna í nán-
asta umhverfi sínu, jafnframt því
sem þær gerðu hana innhverfari -
og sjálfstæðari í hugsun.
Þessar aðstæður sköpuðu þær
myndir sem Kristín er sennilega
þekktust fyrir, blómamyndirnar, svo
og uppstillingar, sem eru af sama
meiði. Á uppboöinu hjá Anton Hans-
en árið 1923 voru sjö blómamyndir
og uppstillingar (af 85 myndum), en
á fyrstu meiriháttar sýningu Krigtín-
ar á íslandi árið 1928 voru'þær
tuttugu og þrjár (af 46). Þessar tölur
segja sína sögu.“