Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.1988, Síða 35

LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1988.
51
Líkamsrækt
Nú þegar líkamsræktarstöðvarnar hafa fyllst af fólki sem kannski hefur ekki stundað neinar líkamsæfingar um
langan tima, er ósköp eðlilegt að stirðir leggir og slappir magavöðvar fái að kenna dálítið á þvi. Tími harðsperra
er runninn upp, nú þegar hrist er af sér slenið eftir sumarið, en hvað eru harðsperrur?
Var dálítið erfítt aö stíga fram úr
rúminu í morgun, og að ganga upp
stigann?
Getur verið að harðsperrum hafi
verið um að kenna?
Nú, þegar líkamsræktarstöðvamar
eru að fyllast af fólki uppfullu af fógr-
um loforðum um heilsusamlegra líf-
emi, er líklegt að rúmin séu líka full
af fólki sem á við umrætt vandamál
að stríða, því nú er tími harðsperra.
Þær fylgja gjama í kjölfar æfinga;
nýrra æfinga sem mishðugir taka til
við aö stunda. Það er ekkert smáveg-
is fyrir líkamann aö þola og meðtaka
hinar ýmsu beygjur og teygjur og
hlaup og hopp og það kannski allt í
einu eftir langvarandi kyrrsetu.
Því er ósköp eðlilegt aö skrokkur-
inn kvarti dádítið eftir að eigandinn
hefur fundið upp á því aö prófa nýjar
kúnstir.
Þegar vöðvar, er lítið sem ekkert
hafa veriö hreyfðir um langan tíma,
em skyndilega notaðir þá á sér stað
sérstakt Ukamlegt ferli sem hefur í
fór með sér eymsh í vöövrnn og sin-
um.
Margar tilgátur eru uppi um orsök
harðsperra og hvemig sé hægt að
koma í veg fyrir þær eða minnka.
Ein kenningin segir að harðsperrur
séu bein afleiðing þess að mjólkur-
sýrur hafi safnast upp í vöðvunum.
En mjólkursýrur myndast í vöðvum
við mikið álag. Þessi skýring hefur
þó ekki notið mikilla vinsælda á
meðal sérfræðinga því komið hefur
í ljós að verstu harðsperrurnar
myndast ekki við þvílíkar aðstæöur.
Yfirleitt fer fólk ekki að finna fyrir
harðsperrum fyrr en í fyrsta lagi
hálfum sólarhring eftir æfingar en
við uppsöfnun mjólkursýra þá er um
að ræða lítils háttar eymsli í vöðvum
sem eiga sér stað rétt á eftir átakið
og líða fljótt frá.
Önnur skoðun sérfræðinga er sú
að í raun eru það ekki vöðvamir
sjálfir sem veröa fyrir hnjaski heldur
vefir sem tengjast þeim. Vöðvar hafa
samdráttartrefjar sem eru langir
þræðir er styttast þegar þeir verða
fyrir áreiti tauga. Vefirnir þykkna
og mynda sinar sem hafa áhrif á
vöðvana með fyrrgreindum afleið-
ingum.
Eymslin geta
verið mismunandi
Þótt læknar og sérfræöingar hafi
óhkar hugmyndir um ástæður harð-
sperra og annarra eymsia eftir nýjar
æfingar þá er eitt víst að verkirnir
eru mismunandi eftir ólíkum teg-
undum æfinga. Eins og fyrr segir
koma harðsperrur fyrst í ljós hálfum
sólarhring eftir æfingar en það geta
líka liðið tveir dagar þangað til
eymslin fara að gera vart við sig. En
venjulega era harðsperrurnar hvað
sárastar einum sólarhring á eftir.
Mjöðmunum
gefið tækifæri
Á eftir slöppum magavöðvum era
það líklega læri og mjaðmir sem
flestir vilja taka í gegn, ekki síst
kvenpeningurinn. Það er komið að
mjaðmaæfingum.
Þessar æfingar era mjög þægilegar
og hægt að gera hvar sem er ef stóll
er nálægur. Snúum okkur að fyrri
æfmgunni. Stattu fyrir aftan stól og
haltu í stólbakið hkt og sýnt er á
myndinni. Tylltu höndunum efst á
bakiö en varastu að hvíla of þungt á
því. Hnén era beygð til hliðar og
reynt að komast eins langt niöur og
mögulegt er. Spennunni er haldið í
15 sekúndur og síðan rétt úr fótunum
á nýjan leik. Æfmgin endurtekin.
í seinni æfingunni er sama upp-
hafsstaðan. Stattu vel í annan fótinn
og haföu hnéð alveg beint. Dragðu
hinn fótinn til hhðar með hné og tær
Umsjón
Rósa Guðbjartsdóttir
beint fram. Varastu að líkaminn
hreyfist með. Þú verður að vera í
þráðbeinni stöðu og meö bakið beint.
Fóturinn er dreginn beint til hliðar
eins hátt og hver og einn getur. En
aöalmálið er að halda beinni stöðu
og varast að hálfur skrokkurinn fylgi
til hliðar með fótleggnum.
Eymshn geta veriö mjög mismun-
andi og óhk og hefur þar mest áhrif
hvaða æfingar hafa verið gerðar,
hversu lengi, hve gamall iðkandinn
er, sem og líkamlegt ásigkomulag
hans. AJ.lt hefur þetta áhrif á „efti-
ræfingaverki". Því eldri sem við-
komandi er þvi lengur getur hann
átt við harðsperrurnar að stríða.
Eins og flestir vita núorðið þá er
upphitun veigamikih þáttur í allri
líkamsþjálfun og hefur einna mest
áhrif á það hvort líkaminn kvarti og
kveini eftir æfmgarnar eður ei. Upp-
hitun og teygjur á enginn íþróttaiðk-
andi að láta fyrir farast. Ekki heldur
afslöppun og teygjur að æfingum
loknum. Heitt bað hefur löngum
reynst vel í þessu tilliti og er sívin-
sælt. Hitinn heldur æðavíkkuninni
við, sem átt hefur sér stað við æfin-
gamar, og þar með blóðstreyminu til
og frá vöðvunum. En með því
minnka þau efnaskipti sem átt hafa
sér stað í líkamanum og súrefni
kemst frekar og hraðar til vöðvanna.
En besta vörnin gegn harðsperrum
er að teygja á og hreyfa sem mest
þá vöðva sem notaðir voru við æfing-
amar. Með því linnir eymslunum
helst. Við hreyfinguna eykst blóð-
streymi hkamans og líkamshitinn
hækkar. Því mýkjast vöðvarnir og
minnka þar með sárindin.
Kaffi, te
eða egg
Næringarsérfræðingar hafa
viljaö halda því fram að mikil
neysla eggja geti leitt til þess að
kólesterólið í blóðinu hækki En
eins og alkumia er er slíkt mjög
óæskilegt, ekki síst fyrir hjart-
veika.
í nýlegri rannsókn, sem ísra-
elskir læknar hafa látiö fara frá
sér, kemur hins vegar í Ijós að
samband mikillar neyslu eggja
og hækkandi kólesteróls í blóði
er óverulegt. Það er kaffidrykkj-
an sem þeir þess í stað beina
spjótum sínum aö en samkvæmt
rannsókninni er glöggt samband
á milli þess aö drekka þijá eða
fleiri kaffibolla á dag og aukinnar
kólesteróbnyndunar í blóðinu.
Annaö gildir um þá sem drekka
te f stað kaffis. Tedrykkja er með
öllu skaðlaus hvað þetta varðar
og vffia meira að segja sumir
halda því fram aö hún hafi þver-
öfúg áhrif, minnki kólesteróliö f
blóðinu.
Hvers vegna ekki aö hætta
kaffldrykkjunni og snúa sér aö
teinu?
t'
-r