Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.1988, Síða 39

LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1988.
55
Vísindi
Nýir möguleikar á
nýtingu sólarorku
Eðlisfræðingar í Bandaríkjunum
segja að nýting sólarorku standi nú
á tímamótum þar í landi. Til þessa
hefur sólarorkan einkum verið not-
uð þegár aðrar leiðir til orkuöflunar
hafa reynst dýrari, svo sem við geim-
ferðir og á afskekktum stöðum þar
sem ófært er aö leggja raflínur.
Nú er því spáð að eftir áratug verði
nýting sólarorku til raforkufram-
leiðslu farin aö skipta almenning
máh í daglegu lífi. Einkum er hugsað
til þess að nota sólarorkuna til að
framleiða rafmagn á mestu álagstím-
um.
Það er nýr ljósnemi sem vekur
þessar vonir. Hann var fyrst kynntur
fyrr á þessu ári og hefur vakið því
meiri hrifningu sem fleiri hafa skoö-
að hann. Með nýja ljósnemanum má
breyta allt að 31% af sólarljósinu í
raforku. Þeir ljósnemar sem nú eru
notaðir nýta aöeins 3% af sólarljós-
inu. Tahð er að með frekari rann-
sóknum megi auka nýtinguna upp í
35%.
Með svo góðri nýtingu er tahð að
framleiðsla raforku úr sólarljósi
verði jafnvel hagkvæmari en fram-
leiðsla með hefðbundnum aðferðum.
Með gömlu ljósnemunum var að vísu
tæknhega mögulegt aö framleiöa
mikla raforku en það krefst búnaðar
sem er miklu dýrari en hefðbundin
raforkuver. Nú er hægt aö minnka
þennan búnað verulega og bygging
sólarorkuvera þarf ekki að vera dýr-
ari en bygging annarra orkuvera.
Nú hefur verið ákveðið aö reisa 50
megavatta sólarorkuver nærri Los
Angeles. Þetta er sjö sinnum stærra
orkuver en stærsta sólarorkuverið
sem nú er í notkun. Sólarorkuver
þurfa enn mun meira landrými en
hefðbundin orkuver fyrir utan það
að þau koma vart til greina nema á
sólríkum stöðum.
Reiknað er meö að þegar líður að
aldamótum verði 1% af allri raforku
í Bandaríkjunum famleitt úr sólar-
orku. Það er að visu ekki hátt hlut-
fall en gæti þó verið um 6 þúsund
megavött. Það er sú raforka sem 3
milljónir manna nota.
Sólarorkuver eru flókin í byggingu.
Kinverska gólforgelið gefur nýja möguleika á túlkun í dansi.
Gólforgel M Kína
Kínverski uppfinningamaðurinn nafn. Liu bendir á að orgelið gefi
Liu Zhongdu hefur búið til fyrsta algerlega nýja möguleika á túlkun
gólforgehð sem um getur í sögu í dansi og gerir sér vonir um að
mannkyns. Nótumar á orgehnu úr verði viðurkennd listgrein.
eru mun stærri en á venjulegum Með nútíma rafeindatækni er
orgelum þannig aö úr nótnaborð- hægt að breyta hljómi orgelsins
inu verður heilt dansgólf. þannig að í því heyrist likt og í
Hver nóta er tengd við hljóðgjafa saxafóni, gítar eða hvetju sem er.
af sömu gerð og notaöir eru i venju- Það má einnig tengja það ljósabún-
legum rafmagnsorgelum. Á orgehð aði til aö auka áhrifin.
er spilað með fótunum og komast Liu vinnur nú einnig að sérstakri
margir að i einu. Þetta þykir henta útgáfu til að nota utan dyra. Þá
vel sem dansgólf. hefur hann mikinn hug á að fjölga
Uppfinningamaðurinn segir aö tónunum sem hljóðfærið getur
gólforgehð sé forsenda fyrir nýrri framleitt þannig aö þaö hljómi eins
hstgrein sem enn hefur ekki fengiö og heil hijómsveit.
M o 1 a r
Kaffi er notað til
að fela hormónalyf
Rótsterkt kaffi er eitt það besta sem
íþróttamenn geta notaö til að leyna
því að þeir hafi neytt hormónalyíja.
Koffeinið í kaffinu hefur þau áhrif á
nýrun að líkaminn losar sig við
meira vatn en ella. Við það þynnist
þvagið þannig að erfitt getur reynst
að finna merki um hormónalyf í því.
Ýmis önnur efni, sem sameiginlega
ganga undir nafninu þvagræsilyf,
koma að sömu notum en ekKen
þeirra er jafnauðfengið og kaffiö.
Kaffið kemur þó ekki að notum fyrr
en nokkrar vikur eru liðnar frá því
hormónalyfið var tekiö og lítil merki
finnast um það í þvaginu. Yfirleitt
eru öll merki um neyslu hormóna-
lyfia horfin eftir fiórar vikur.
Lyfið sem kanadíski klauparinn
Ben Johnson á að hafa tekið fyrir
ólympíuleikana í Seoul gengur ýmist
undir nafninu stanozolol eða winst-
rol. Læknar segja að þetta lyf sé ekki
sérlega hentugt fyrir hlaupara og þaö
eru einkum vaxtaræktarmenn sem
nota það. Lyfið eykur vöxt vööva en
ekki styrk. Kraftlyftingamenn mæla
t.d. ekki með því.
Það eru einkum konur meðal
vaxtaræktarfólks sem nota þetta lyf
vegna þess að það hefur ekki sömu
áhrif á hkamsstarfsemina og mörg
önnur hormónalyf. Yfirleitt eru það
karlhormón sem tekin eru til að auka
vöxt vöðva en winstrol telst ekki til
þeirra.
Winstrol telst hættulegt lyf. Það
veldur truflun á starfsemi lifrarinn-
ar og getur að mati margra lækna
valdið krabbameini. Það er ekki talið
mjög kröftugt. Það er oft tekið með
öð'rum hormónalyfium og kemur
betur fram í prófum en önnur. Því
kemur það stundum eitt fram þótt
önnur lyf hafi verið notuð.
Neytendur hormónalyfja nota kaffi til að fela neysluna.
Njósnaheldur
pappír
Japanir hafa fúndið upp pappír
sem hvorki er hægt að fiósrita né
fiósmynda. Pappírinn er því sér-
lega heppilegur til að skrifa á hann
leyniskjöl og annað það sem rfiósn-
arar sækjast mjög eftir að afrita.
Á yfirborði pappírsins er þunnt
lag af áh, meðhöndlaö eftir aöferð
sem enn er leynileg. Á pappírinn
er bæði hægt að skrifa með ritvél
og penna og viö fyrstu sýn er hann
eíns og venjttlegur pappír. Eigi aö
ljósrita það sem skrifað er birtist
aðeins svört örk og það sama gerist
ef örkin er fiósraynduö.
Nýi pappírinn er þó ekki svo full-
korainn að ekki megi „leka“ því
munnlega sem á honum stendur.
Þá er hægt að stela honum eins og
öðrum pappír þannig að rfiósnarar
þurfa ekki að óttast algert atvinnu-
leysi.
Tónlist Handels er mjög heílsu-
samleg.
Barokktónlist
góðfyrirheilann
Sálfræðingar hafa nú koraist að
því að tónhst hefur góð áhrif á
starfserai heilans. Þeir mæla sérs-
taklega með tónlist frá barokktím-
anum en neita þvi ekki aö öll róleg
tónlist kemur að notum.
Svo virðist sem í vinstra heila-
hvelinu fari rökhugsunin fram.
Ghmi menn viö erfið úrlausnarefhi
starfar það heilalivel eitt en hitt er
óvirkt. í#hægra heilahvelinu eiga
tiifinningarnar sér samastaö.
Sagt er að best sé að hafa jafn-
vægi í starfsemi heilans og því geti
gefið góða raun að hlusta á tónhst
um leiö og fengist er við rökleg við-
fangsefni. Tónlistin má hins vegar
ekki vera of kröftug. Því er hvbrki
mælt með rokki né Beethoven
heldur enthverju hugfiúfu eins og
tónhst barokktímans er.
Nixon réð ekkí vió hreytingar
augnanna þegar hann var f
vanda.
Augun komu
uppumNixon
„Augun eru spegill sálarinnar,“
segir garaált máltæki sem reynist
hafa töluverðan sannleika í sér
fólginn. Þetta hefur sanriast enn
einu sinni viö rannsóknir á augum
Richards M. Nixon.
Þegar Nixon komst í hann krapp-
an í póhtíkinni tókst honum á
undraverðan hátt að halda rödd
sinni eðlilegri. Það er meira en
mörgum öðrum sfiórnmálamönn-
um er lagið.
Nixon kom hins vegur upp um
sig með því að hann fór að blikka
augunum á afiáts þegar hann átti
undir högg að sækja. Augun komu
þannig upp um kappann ef honum
var órótt þótt engan óróleika mætti
að ööru leyti merkja í fasi hans.