Þjóðviljinn - 24.12.1968, Page 13

* Gyðingasögur eru mjög þekktar
á skrýtluvettvangi heimsins. Til eru
sögur sem hatursmenn Gyðinga hafa
sett saman, en hinar eru þó miklu
fleiri sem runnar eru úr gyðinglegu
umhverfi og njóta sín bezt á hinni
sérkennilegu þýzku Austur-Evrópu-
gyðinga, jiddísku. Fara hér á eftir
nokkrar slíkar, flestar teknar úr bók-
um þeim sem Salcia Landmann hef-
ur tekið saman um Gyðingafyndni
og visdóm.
* Um aldir voru fjölmennastar Gyð-
ingabyggðir í Austur-Evrópu — þar
dróu miljónir manna fram lifið við
litinn rétt: Gyðingar máttu ekki eiga
land, þeir máttu ekki búa í höfuð-
borgum, þeir höfðu takmarkaðan að-
gang að skólum, þeir voru varnar-
lausir gagnvart þeim ofsóknum sem
öðru hvoru skullu yfir þá. Sumir
segja að skop að eigin erfiðleikum
sé bezt vörn þess sem minni máttar
er, hans höfuðstyrkur. Allavega varð
til við þessar aðstæður sérkennilegt
skopskyn sem hefur haft mikil áhrif
og hefur enn, nú alllöngu eftir að
sú gyðingamenning sem skapaðist á
jiddísku í austanverðri álfu vorri er
liðin undir lok. — Á. B.
r
yðingnr einn kom seint um
kvöld að krá í smábæ einum og
beiddist gistingar. Kráreigandinn
var allur af vilja gerður, en sagði
að nú væru góð ráð dýr — hann
hefði ekki nema eitt herbergi
handa gestum og nú stæði svo á
að þar væri hvorki meira né
minna en hershöfðingi sofnaður.
— Það er að vísu ekki nógu
gott, sagði Gyðingurinn. En get-
um við ekki keypt að því samt,
að ég laumist inn til hershöfð-
ingjans og sofi þar á dívani. Ég
skal fara gætilega, ekki kveikja
Ijós og svo getur þú vakið mig
snemma á morgun áður en hers-
höfðinginn rumskar — ég þarf
hvort sem er að ná í lest sem fer
héðan snemma.
Krármaður maldaði fyrst í mó-
inn, en gekk síðan að þessu. Gyð-
ingurinn laumaðist inn, háttaði í
myrkrinu og svaf af nóttina eins
og fara gerir. Um morguninn
vakti kráreigandi liann eld-
snemma og Gyðingur dró á sig
föt í myrkrinu. En af því hann
var að flýta sér og var dauð-
hræddur við að herbergisnautur
hans vaknaði, fór hann í misgrip-
um í einkennisbúning hershöfð-
ingjans. Skauzt hann síðan út úr
gististað sínum.
Ekki hafði hann lengi gengið
er hann mætti hermanni, sem
heilsaði honum með stórri virð-
ingu.
— Þetta er skrýtið, hugsaði
Gyðingurinn, hvernig getur hann
vitað að ég svaf með hershöfð-
ingja í nótt?
Enn hélt hann áfram og mætti
innan tíðar liðsforingja serú var
heldur en ekki snar á sér að bera
hendina upp að húfu sinni.
— Skrýtnir menn þessir gojar
(goj kalla Gyðingar kristinn
mann) hugsaði Gyðingurinn.
hvernig í ósköpunum hafa þeir
komizt að því að ég hefi búið
með hershöfðingja í gistihúsi?
Er hann kom á járnbrautar-
stöðina gekk hann að miðasölu
og ætlaði að venju að biðja um
miða á þriðja farrými. En miða-
salinn hafði ekki fyrr komið auga
á hann en hann setti upp blíðasta
bros og snaraði fram frímiða á
fyrsta farrými: hershöfðingjar
aka ókeypis.
— Ég er svo aldeilis hissa, sagði
Gyðingurinn, það er ekki að goj-
um finnist það merkilegt, ef mað-
ur hefur komizt í návist við einn
af þessum hershöfðingjum þeirra.
Síðan gengur hann sig að lest>
inni og stígur upp í skrautlegan
og plussklæddan vagn fyrsta far-
rýmis. En í fyrsta farrými eru
speglar í hverjum klefa, og þeg-
ar Gyðingurinn gengur inn, sér
hann sjálfan sig í hershöfðingja-
búningi.
— Almáttugur, hrópaði hann.
Nú hefur þessi asni á kránni vak-
ið hershöfðingjann í staðinn fyrir
mig. Og ég ligg þar sofandi upp
í rúmi og verð áreiðanlega af
lestinni.
★
amall Gyðingur segir við ung-
an frænda sinn:
— Jojne, þú hefur gengið í
Jeshiva (skóli í Talmúdfræðum).
Getur þú ekki útskýrt fyrir mér
livað Talmúd eiginlega er?
— Það get ég útskýrt fyrir þér
með dæmi, Schul frændi. Ég ætla
að leggja fyrir þig Talmúdkashe
(spurningu, vandamál). Tveir
menn detta ofan í hlandfor. Ann-
ar þeirra útbíar sig en hinn slepp-
ur hreinn: hvor þeirra mun þvo
sér?
Framhald á bls. 101.
SKEGGLA US
GYÐINGUR ER
BETRIEN SKEGG
ÁN GYÐINGS
JÓLABLAÐ — 13