Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 33

ur hann beitt allri orku sinni að
leit að formi og línum, og þegar
höndin lætur málningarhnífinn
vinna næstum stjórnlaust, þó hug-
urinn geymi að vísu eitthvert
„mótív", án þess að ætla að
gera eftirlíkingu, verður myndin
að lokum töfrum gædd, að nokkr-
um hluta meðvitað en eins mikið
ómeðvitað. Þetta er hin eðlilega
list, þegar listamaðurinn fer að
Iíkt og hin duttlungafullu nátt-
úruöfl, án ákveðins tilgangs.
Ég hef nokkrum sinnum horft
á svona þilmyndir og ævinlega
fundið eitthvað nýtt, allr eftir
andlegri ltðan mín sjálfs.
Einu sinni þurfti ég að finna
sönglag við einþáttunginn um
Simoun, sem gerist í Arabíu. Með
þetta í huga stillti ég gítarinn
minn af handahófi, snerti streng-
ina á ótal vegu, lét hendingu ráða.
Að lokum tókst mér að semja
lag, sem í mínum eyrum var það
rétta, nokkuð fáránlegt en þó
fallegt.
Leikarinn, sem átti að syngja
það, var ánægður, en þegar stjórn-
andinn, sem var mikill raunsæis-
maður, heyrir það og fékk að vita
að þetta var alls ekki arabiskt lag,
bað hann mig að finna einhver
raunveruleg arabisk lög. Ég safn-
aði mörgum arabiskum sönglög-
um og færði honum. Hann fleygði
þeim öllum og fannst að lokum
litla „arabiska" lagið mitt arabisk-
ara en hin!
Lagið var sungið og ég fékk lof
fyrir. Tónskáld nokkurt, sem var
í miklum metum um þetta leyti,
kom til mín og bað mig að leyfa
sér að semja tónlistina við þennan
einþáttung, litla arabiska Iagið
mitt hafði orkað svona á hann.
Litla lagið, sem tilviljunin skap-
aði er þannig: g, cis, gis, b, e.
Ég hef kynnzt píanóleikara
sem skemmti sér við að stilla pía-
nóið sitt á ýmsa vegu út í hött.
Síðan lék hann Sonate pathétique
eftir Beethoven, en hana kunni
liann utan að. Það var ótrúlega
mikil hamingja að heyra gamlan
brokkara öðlast nýtt líf. Ég hafði
hlustað á hann leika þetta lag í
tuttugu ár, alltaf eins án nokkurra
breytinga, staðnað í eitt skipti fyr-
ir öll, ókleyft að þroskast á nokk-
urn hátt. Síðan hef ég farið eins
að með gömlu lögin, sem ég leik
p gítarinn minn. Og aðrir gítar-
leikarar öfunda mig og spyrja
hvar ég hafi grafið þessi lög upp,
og ég svara: Það veit ég ekki. Þeir
halda að ég sé tónskáld. Þetta
ætti að vera góð hugmynd handa
framleiðendum hinna nýtízku
lírukassa sem eru svo vinsælir nú
á dögurn. Aðeins að gata renning-
inn, sem stungið er í kassann
hingað og þangað af handahófi og
tónlistin verður frumleg og
skemmtileg.
Brehm heldur því fram í „Lífi
dýranna" að starinn geti hermt
eftir öll hljóð, hurðaskelli, eftir
hverfisteini, kvörn, veðurvita o.
s. frv. Þetta er hrein fjarstæða. Ég
hef hlustað á stara víðsvegar um
Evrópu og þeir syngja allir sömu
síbyljuna. Sama máli gegnir um
páfagauka. Hversvegna kallar
fólk gráa páfagaukinn með skar-
latsrauða stélið Jakob! Það er
vegna þess að eigendur þeirra trúa
að þeir hafi kennt honum að tala
og meira að segja nefna nafnið
sitt og hvaðeina. Það er furðulegt
að heyra garnlar konur bjástra við
að kenna selskapspáfagauknum
sínum að tala. Fuglinn gefur frá
sér ýmiskonar hljóð og hún held-
ur því fram að hún skilji þau. í
stuttu máli, ókunnugir skilja ekki
eitt einasta hljóð sem fuglinn gef-
ur frá sér, gamla konan verður að
vera túlkur, og á henni er ekkert
mark takandi. Enginn veit hvað
fuglinn meinar nema hann sjálf-
ur!
Ég fékk þá hugmynd að fá
ungan mann til þess að „sitja fyr-
ir" í tilbeiðslusteilingu, ekki ólíkt
því sem tíðkaðist á fyrri öldum.
Hann stóð og lyfti handleggjun-
um hátt upp, en mér féll ekki
stellingin og í augnabliks von-
leysi sló ég til hans. Og hvíltk
breyting! Jafnvel Óvíð hefði ekki
dreymt um slíkt. Við höggið lagð-
ist hárið, sem var annars fallega
bylgjað, að andlitinu, höfuð og
háls færðust niður milli axlanna,
handleggirnir sigu svo hendurnar
námu við augun, hálfhulin undir
húfunni, og allt í einu minnti
módelið á níu ára dreng, sem
skýlir grátandi andlitinu í hönd-
um sér. Eftir skamma stund var
pilturinn orðinn ákjósanlegt
módel.
Eftir þetta atvik sagði ég frá
aðferðum mínum í hverri málara-
vinnustofu sem ég heimsótti,
1905 (95x53 cm)
J ÓLABLAÐ — 33