Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 02.02.1952, Blaðsíða 69

69
voru svona dýrmætir sem beit eða fóður fyrir fénað. Dýrmæt-
ar voru einnig engjar, einkum áveituengjar, enda er nrikið
talað um engjar og áveitur í Grágás. í Norðurálfu, að
minnsta kosti norðan Mundíafjalla, voru þjóðir þá fákunn-
andi í akuryrkju á móts við það, sem nú er, akuryrkjutækin
frumstæð, akrarnir illa hirtir og illa taddir — og uppskeran
eftir því, en auk þess ótrygg, einkanlega á norðurslóðum.
Því voru akrar ekki mjiig verðmæt liind í Norðurálfu þá.
Onundur tréfótur fékk líklega akra sína að fullu bætta með
fiskinu og hvalrekanum á Ströndum, en það var fljóttekinn
og árviss matarafli, og því dýrmætt. Allt þetta bendir til, að
land vort hafi þá ekki verið svo afleitt feðrum vorum í hlut-
falli við ýms önnur lönd. Og fjarlægðin frá Norðurálfu var
ekki einungis til baga. Hún var einnig næstum fullkomið ör-
yggi gegn utanaðkomandi ófriði og sennilega stundum nokk-
ur sóttvörn líka.
Þetta opnar oss innsýn í það, hversu geysimikill fólksfjöldi
hafi getað lifað í landinu, og þá líka búið þar, meðan allt
landið var í rækt, en sjávarafli einnig stundaður og lands-
menn sátu einir að honum. Þetta sýnir oss í fyrsta lagi efna-
hagslegan grundvöll undir hinni háu menningu, er blómg-
aðist á íslandi í fornöld. En það opnar oss ekki síður útsýn
yfir það, hvílík hörmung hlaut að dynja yfir, er sú ræktun
landsins, sem ég hef nefnt og byggð landsins var grunduð á,
tæmdist og eyddist, og landið meira að segja þar á ofan blés
upp og breyttist í þá auðn, sem það nú að mestu leyti er, og
vér höfum fyrir augum, en ekkert annað en ánauð og alls
konar fjárpínd Dana kom í staðinn.
Áður stóðu menn gruflandi yfir því, hvernig landið hefði
— hefði getað — breytzt í auðn.
Nú vitum vér þetta ofur vel. Skógurinn var felldur og
brenndur, til þess að fá tún og slægjulönd. Það þurfti víst
ekki einu sinni að fella trén, — það var víst nægilegt að bark-
sneiða stofninn, svo að þau visnuðu á rótinni og loguðu