Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1961, Blaðsíða 57

57
annarra utanaðkomandi áhrifa eða eriða. I>að getur varla
verið neitt kapprmál að hafa fleiri óþekktar stærðir í dæm-
inu en nauðsyn krefur.
Þá kemur að afkvæmarannsóknunum, sem Stefán vill lraga
þannig að bera saman á býlunum dætur nautanna, er rann-
saka á, og „sambærilegar kýr á sama búi“. Að sjálfsögðu á
sá samanburður að framkvæmast óðar og kvígurnar hafa
lokið 1. mjaltaskeiði. Kemur þá til álita, hvað eru sambæri-
legar kýr á búinu. Sambærilegastar eru að sjálfsögðu kvíg-
ur á sama aldri og þær, sem dæma á, en sjaldnast mun völ á
mörgum slíkum, því þótt nokkrar kvígui að 1. kálfi kunni
að vera á búinu, eru þær venjulega misaldra og bera á
ýmsunr tímum, en það eitt getur gert samanburðinn næsta
hæpinn. Komið gæti til greina samanburður við kvígur frá
öðrum árgöngum, en þá þarf að gera margháttaðar leið-
réttingar, svo sem vegna árferðis, breytinga á búrekstri,
hugsanlegra kynbóta o. s. frv. Hver getur sagt, hverjar þess-
ar leiðréttingar eiga að vera?
Auðvitað er líka hægt að fara þá leið að bæta við 1. kálfs
kvíguna því, er ætla má, að hún hafi bætt við sig, þegar
hún er orðin fullmjólka og bera hana þannig umreiknaða
saman við meðaltal fullmjólkandi kúa á búinu. Þannig
skilst mér Stefán vilji fara að. Hann vill þá finna út meðal-
hækkunina á félagssvæðinu frá 1. mjaltaskeiði til fullrar
mjólkur og bæta henni við kvígurnar, sem dæma á og bera
þær því næst saman við fullmjólkandi kýr á búi því, er þær
eru frá. Ekki er ég nú sannfærður um að aðferð þessi gefi
réttan dóm. Nythækkunin frá 1. kálfi til fullrar mjólkur er
ekki ákveðin lítratala, heldur afstæð tala háð nythæðinni
á fyrsta mjaltaskeiði. Við getum t. d. gert ráð fyrir, að nyt-
hæð kvígunnar sé % af fullri mjólkurhæð. Meðalhækkun
fyrir heildina (félagssvæðið) er hins vegar ákveðinn kg fjöldi
og ef við notum hana til að bæta upp kvígurnar, senr dæma
á, þá ofmetum við lélegu hópana en vanmetum þá betri.
Þetta má sýna með einföldu dæmi.