Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1962, Blaðsíða 132

132
nokkuð mislangt frá sólu eftir því, hvar hún er stödd á
braut sinni og er sá munur mest 3%. Þegar jörðin er við
þann enda sporbaugsins, þar sem hún er næst sólu, er sagt,
að hún sé í „perihelion“ en í „aphelion“, þegar hún er
fjærst sólu. Nú hagar svo til, að þegar jörðin er næst sólu,
veit norðurskautið frá sólu, þegar jörðin er í aphelion eða
fjærst sólu. Þá er sumar á norðurhveli jarðar. Þar sem mis-
munandi fjarlægð jarðar frá sólu hefur nokkur áhrif á það
hitamagn, sem jörðin móttekur, leiðir af núverandi afstöðu
jarðar til sólar, að vetrar verða tiltölulega mildir á norður-
hvelinu en sumur tiltölulega svöl. Ekki hefur þessu og
ekki verður þessu þó ætíð þannig farið. Jarðmöndullinn
hreifist smám saman í hring, sem verður botnflötur keilu
með toppinn í miðpunkti jarðar og miðlínu hornrétt á flöt
jarðbrautar. Þessi hreifing jarðöxulsins er nefnd „Preses-
sion“ og er óháð halla jarðmöndulsins, Inklinationinni“.
Umferð jarðmöndulendans tekur 26000 ár, en af henni leið-
ir að jarðskautin skipta um stöðu í perihelion og aphelion
á 13000 árum. Eftir um 13000 ár verður því svo komið, að
norðurskautið veit að sólu, þegar jörðin verður í perihelion
eða næst sólu, og þá verður því sumar á norðurhvelinu, en
þessu verður aftur öfugt farið í aphelion. Sumur verða þá
tiltölulega hlý á norðurhveli jarðar en vetrar kaldir.
Þessi afstöðubreyting getur að sjálfsögðu orsakað nokkrar
hitasveiflur, en varla nægir hún ein til að hleypa ísöld af
stað eða afmá hana aftur. Eins og sakir standa er talið, að
meðalhiti sumarsins sé um 4—5° C lægri og meðalhiti vetr-
arins um 4—5° C hærri á norðurhveli jarðar en á suður-
hvelinu, vegna þessa mismunar.
Ætla mætti, að þetta skipti ekki miklu máli þar, sem fall
sumarhitans jafnaðist af hækkun vetrarhitans, en þessu er
ekki að öllu leyti þannig farið, því skilyrðin til snæfalls eru
allt önnur á vetrum en sumrum. Með því að vetrarhitinn
er að mestu undir frostmarki að meðaltali, er kuldinn næg-
ur til þess, að mest öll úrkoman á þeirri árstíð fellur til