Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1975, Qupperneq 54

afgerandi áhrif á kalskemmdirnar, en einnig svell, sem
myndast síðar, en hins vegar var vatnsmagn í vorleysingum
áhrifalaust. Aukast kalskemmdirnar eftir því sem vatns-
magnið í 1. hláku er meira og legutími 1. og 2. svella er
lengri, en þær minnka eftir því sem styrkleiki á hlákum
vex. Flokkun á efniviðnum eftir árum og héruðum sýndi að
samsveiflan milli svellaþátta og kalskemmda skapaðist eink-
um af sveiflu milli ára, þ. e. mismunandi veðurskilyrði
milli ára en síður milli hreppa leiddi til sveiflu í kalskemmd-
um.
ÁLYKTANIR OG UMRÆÐUR
Ljóst er, bæði af fylgniprófunum og myndum 1 og 2, að kal
verður mest ef veðurfar að vetri er kalt og úrkomusamt, en
slíkt veðurfar leiðir til mikils fannfergis. Það eru þættir
tengdir snjóalögum, sem nánast fylgja kalskemmdunum.
Þrátt fyrir þetta var fylgnin milli kalskemmda og snjóalaga
ekki nema um 0,60.
Niðurstöðurnar eru að því leyti samhljóða fyrri rann-
sóknum, að yfirleitt hafa menn talið kalskemmdir mestar
í köldum árum (Ólafur Jónsson 1937, Sturla Friðriksson
1954, Páll Bergþórsson 1970, Markús Á. Einarsson 1970).
Bæði Sturla Friðriksson og Markús Á. Einarsson benda á að
snjóar hafi verið meiri kalár en önnur ár, en gefa ekki neina
viðhlítandi skýringu á áhrifum snævarins á kalskemmdirnar.
Hin miklu snjóalög í kalárum valda því að fremur ólík-
legt er að um frostkal, klakakal eða þurrkal geti verið að
ræða, þar sem snjórinn hindrar uppgufun og verndar jarð-
veg og jurtir gegn frostum (Sjöseth 1957, Bádshaug 1971).
Einnig má telja fremur ólíklegt að um vorfrost eða vor-
þurrka sé almennt að ræða, nema þá í einstökum árum.
Yfirleitt eru frost fremur lítil eftir að snjóa leysir í kalárum,
og mikill raki losnar þá einnig úr viðjum eins og sést á
mynd 1 og 2, og töflu 2. Rotkal hefur erlendis yfirleitt fylgt
í kjölfar mikilla snjóa, en sannað þykir að sveppir séu ekki
neinn afgerandi kalvaldur hérlendis (Bjarni E. Guðleifsson
1972).
58