Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1975, Side 99

teikn.“ En er hann hefir með snilli og orðgnótt lýst mikilúð
fossins, snýr hann allt í einu við blaðinu: „Þó af þínum
skalla, þessi dynji sjár. Finnst mér meir er falla, fáein ung-
barnstár.“
Eins og örskot fiýgur hinn frjói andi Matthíasar frá
kraftinum ogkynginni til hins mennska, saklausa, smáa, sem
eigi ekki síður, — e.t.v. miklu fremur — í sér fólginn guð-
dómsneistann, undur lífsins, hamingju og hryggð, — anda
fremur en efni.
Það er e.t.v. ekki með öllu sanngjarnt að telja þessar
andstæður einkenni þeirra Einars Ben. og Matthíasar, því
að báðir voru þvílíkir risar í skáldheimi, svo stórir andar
að nær ekkert stóðst þeirra skyggnu sjónir. En ég hefi valið
þessi tvö skáld, — þessi tvö kvæði þeirra til að skýra þau
lífsrök, sem hver þjóð, sem vill lifa farsæl í landi sínu verð-
ur að tjá í öllu sínu lífi. Umfram allt ekki að láta blekkjast
af tali um „hagkvæmni stærðarinnar". Og allra sízt lítil þjóð
í stóru landi. Ég hefi áður á öðrum stað, orðað það svo að
heildirnar, minni og stærri, væru liffrœðileg nauðsyn þjóð-
félags. — Hugtakið um „hagkvæmni stærðarinnar" stefnir að
því að eyða þessum heildum hjá lítilli þjóð. Á engum hvílir
meir sú skylda að standa vörð um þessa líffræðilegu nauð-
syn þjóðfélags, en einmitt þeim, er strjálbýlið byggja. Van-
meta sízt orku fossanna, en finna líka hjartað slá ef falla
„fáein ungbarnstár". Skilja jafnvægið milli anda og efnis.
Iðnaðarþjóðfélögin sækja ört fram til vaxandi fjármuna.
Og til þess að fólk í þessu landi fáist til að hlusta virðist
óður velferðarríkisins svonefnda árangursríkastur. Þetta er
sjálfsagt skiljanlegt og einkum hjá þjóð, sem lifað hefir við
fátækt um aldir, skorti þá margt, sem aðeins var falt fyrir
fjármuni, peninga. Enn skortir að vísu peninga til margra
hluta í landi okkar, en meir er nú sótt á um tilbúin gæði,
þarfir, persónulegs eðlis, sem mjög má um deila hvort leiði
til fyllri lífsnautnar. Oft er til þess vitnað, að við séum, ís-
lendingar, í hópi þeirra þjóða, sem mesta fjármagnsöflun
höfum á íbúa, og þá er brugðið við og löggjöf sett um að-
stoð við þróunarlöndin, sem svo eru nefnd. Þetta kann að
103