Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1985, Page 58

58
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
og síðar brátt í Hlíð í Gnúpverjahreppi. Lýður sonur hans, einnig
bóndi í Hlíð, eríði síðan handritið. Arið 1906 kviknaði í baðstofunni í
Hlíð, en handritið bjargaðist úr eldinum. Svanborg dóttir Lýðs erfði
handritið eftir föður sinn og flutti það að Keldum á Rangárvöllum,
var gift frænda sínum Skúla Guðmundssyni, Brynjólfssonar. Svan-
borg gaf loks Kristínu dóttur sinni handriti'ð 1949, og flutdst það með
henni til Reykjavíkur 1965.
Það hefur þannig haldizt í ætt Þorsteins Halldórssonar og jafnan
verið talið ættardýrgripur.
í handritinu kemur fram, að Þorsteinn hóf að skrifa það á nýársdag
1796 og lauk við það 28. apríl 1801.
í meginhluta þess er fylgt biskupasögum Jóns prófasts Halldórs-
sonar í Hítardal, og lýkur því með sögu Jóns biskups Vídalíns, en
síðan heldur Þorsteinn áfram eftir öðrum heimildum og endar á
Hannesi biskupi Finnssyni.
Jafnframt er í handritinu Hirðstjóra annáll Jóns prófasts Halldórs-
sonar, en hann var sem kunnugt er prentaður í umsjá Guðmundar
Þorlákssonar í 2. bindi Safns til sögu íslands og íslenzkra bókmennta
1886. Seinast í handritinu fer kafli, er nefnist Lögmenn á íslandi og
Þorsteinn hefur einkum skrifað eftir lögmannatölum þeirra feðga, sr.
Jóns Halldórssonar í Hítardal og sr. Vigfúsar sonar hans.
Ekki verður þess freistað hér að gera grein fyrir afstöðu umrædds
handrits til annarra biskupasagnahandrita, en þeim dr. Jóni Þor-
kelssyni og Hannesi Þorsteinssyni var ekki kunnugt um þetta handrit
hans, er þeir gáfu út biskupasögur Jóns Halldórssonar 1903-15.
Ekki verður nú vitað með vissu, eftir hvaða leiðum Þorsteinn hefur
fengið forrit sín, hvort hann hefur leitað beint til Hannesar biskups
Finnssonar eða aðrir haft þar meðalgöngu. Prestur Keldnaþinga á
ritunartímanum var sr. Jón Hinriksson, er varð aðstoðarprestur sr.
Orms Snorrasonar 1773 og að fullu við lát Orms 1776 og hélt til
æviloka 1801. í íslenzkum æviskrám er vitnað til þeirra ummæla
Hannesar biskups Finnssonar um sr. Jón, „að hann sé kennimaður
með afburðum, ágætlega gáfaður og reglusamur". Ormur Snorrason
fær og hið besta orð bæði hjá Harboe, Finni biskupi Jónssyni og sr.
Ólafi Gíslasyni í Odda, síðar biskupi. Athyglisvert er, að sr. Orrnur
lærði fyrst hjá sr. Jóni Halldórssyni í Hítardal, svo að hann hefur
þekkt vel til hans og Finns sonar hans, síðar biskups.
Áður var getið sennilegs sambands Þorsteins við sýslumennina
Þorstein Magnússon og Jón tengdason hans Jónsson, en Valgerður