Frjáls verslun - 01.10.1967, Blaðsíða 35

FRJÁLS VERZLLJN
35
ÞRÓUN
VíXILREGLNA.
Snemma mynduðust sérstakar
réttarfarsreglur, sem veittu víxil-
hafanum réttarfarshagræði, fram
yfir það, sem kröfuhafar almennt
nutu. Voru þær í fyrstu svo til-
komnar, að víxilviðskipta gætti
sérstaklega mikið á kaupstefnum,
en þar voru sérstakir dómstólar,
sem fjölluðu um þau mál, sem
þar risu og höfðu greiðara réttar-
far og harðari viðurlög við dóm-
rofum en ella tíðkaðist.
Sú nýjung í víxilreglunum, sem
mest áhrif hafði á þróun þeirra
síðar, var það, er víxlar urðu
framseljanlegir. Komst sú regla
á á 17. öld. Með því að íramselj-
andi var talinn taka á sig ábyrgð
á víxilfjárhæðinni við framsalið,
þá gaf það víxlinum aukið gildi,
þar sem skuldunautarnir, sem
fjárhæðina ábyrgðust, urðu fleiri
en einn. Hin aukna ábyrgð, er
víxlinum fylgdi, gerði hann að
hentugu lánsskjali, cg eítir því
sem viðskipti jukust og þörfin á
lánsfé óx, var víxillinn notaður
meira og meira sem lánsskjal.
Víxla mun fyrst getið í ís-
lenzkri löggjöf í tilskipun frá ár-
inu 1786, en þar var víxilréttur
norsku laga Kristjáns 5. lögleidd-
í kaupstöðum hér á landi. Víxlar
voru þó nálega óþekktir í við-
skiptum manna á milli. a. m. k.
innanlands, þar til Landsbankinn
tók til starfa árið 1886, en fyrsta
hálfa árið, sem bankinn starfaði,
eignaðist hann kr. 3.750.00 í víxl-
um og hafði í forvaxtatekjur kr.
102.80. Síðan hefur notkun víxla
aukizt hrcðum skrefum.
Um víxla gilda að ýmsu leyti
mjög sérstakar reglur, sem ekki
er staður né stund til að gera nán-
ar að umtalsefni nú. Ég minni að-
eins á, að víxilskyldan er bundin
mjög ströngum formskilyrðum, að
víxilhafi verður að halda rétti sín-
um fram með tilteknum hætti og
á ella á hættu að glata rétti sín-
um að meira eða minna leyti, sbr.
reglurnar um afsögn víxla. Þá
fyrnist víxilrétturinn á tiltölulega
skömmum tíma. Þá má og minna
á þær reglur, sem leiða af því, að
víxillinn er viðskiptabréf, þ. e. að
framsalshafi eða víxilhafi fær rétt
samkvæmt hljóðan víxilsins, án
tillits til bess, hvaða rétt heimild-
armaður hans átti og að víxil-
skuldbindingin er óháð þeim við-
skiptum, sem að baki hennar
liggja.“
RÉTTARFARSREGLUR.
„Réttarfarsreglur í víxilmálum
eru og nokkuð sérstakar, en þó
líkar reglum þeim, sem gilda í
tékka- og skuldabréfamálum. Að-
altilgangur þeirra er sá, að hraða
víxilmálum fyrir dómi og gera
þau einföld í sniðum. Því eru
mjög takmörk sett, hvaða vörnum
víxilskuldari getur komið að í
víxilmálinu, og afleiðing þess er
sú, að það er mjög fátítt, að tekið
sé til varna í víxilináli, og því eru
þau yfirleitt flutt skriflega. Þrátt
fyrir þessi réttarfarshagræði, sem
víxilmál njóta, er oft yfir því
kvartað við okkur, sem stundum
lögmannsstörf, að víxilinnheimtur
gangi allt of seint og bað taki allt
of langan tíma að fá fullnustu
víxilkröfu. Þessar umkvartanir
eiga vissulega við rök að styðjast,
eins og ég mun sýna fram á hér
á eftir með því að rekja gang eins
venjulegs víxilmáls.
AUKNING
VÍXILMÁLA.
Við skulum þó áður aðeins líta
á þá mjög miklu aukningu, sem
orðið hefur á fjölda slíkra mála
undanfarin ár. Það er ekkert of-
sögum sagt, að víxilmál hafihrein-
lega hvolfst yfir dómstólana í þús-
undatali undanfarin ár. Dóms-
málaskýrslur hér á landi eru því
miður ekki svo nákvæmar, að
unnt sé að segja fyrir um það
með öruggri vissu, hversu mörg
víxilmál séu rekin fyrir dómstól-
um frá ári til árs, en þó má kom-
ast mjög nálægt því og allavega
sjá þróunina.
Samkvæmt upplýsingum frá
embætti yfirborgardómara munu
um 80% af skriflega fluttum mál-
um vera víxilmál, en nákvæm
tala er til yfir skriflega flutt mál
frá ári til árs. Ef þessum upplýs-
ingum er fylgt, þá hefur fjöldi
víxilmála hjá borgardómaraem-
bættinu í Reykjavík verið sem
hér segir:
1961 1433 víxilmál
1962 1596 —
liOUS ROVCE
bátavélar eru framleiddar í stærðunum 140 til 700
hestöfl.
Umboðsmenn:
STEIIVAVÖR H.F.
NorSurstíg 7 — Reykiavík
Sími: 24120 - 24125