Frjáls verslun - 01.12.1989, Blaðsíða 16

FORSÍÐUGREIN
atvinnumálanefndar Akureyrar var
ákveðið að skipið yrði gert út frá Ak-
ureyri og félag var stofnað um rekst-
urinn. Akureyrarbær lagði fram 40%
hlutaljár og K. Jónsson & Co. og
Samherji hf. sín 30% hvor. Þessi
eignarhlutföll er ennþá óbreytt, en
bæjarfélagið stefnir að því að selja
hlut sinn þegar aðstæður leyfa.
Frystitogari þessi hlaut nafnið Odd-
eyrin og hefur Samherji hf. annast
rekstur hans allt frá því hann hóf veið-
ar í desember 1986. Skipið hefur aðal-
lega rækjuveiðileyfi, en hefur auk
þess aflað sér veiðiréttinda með öðr-
um hætti. Þannig keypti útgerðin bát-
ana Þorlák helga í ágúst 1988 og Sif í
febrúar 1989 og hefur fengið með
þeim kvóta sem samsvarar 750 tonn-
um af þorskígildi, en bátamir eru 150
tonn og 12 tonn og ekki gerðir út.
Togarann Þorstein keyptu Sam-
herjamenn svo frá Siglufirði í septem-
ber 1987. Hann lenti í ís vorið 1988 og
skemmdist svo illa að ekki var talið
ráðlegt að gera hann upp. Hann hefur
því legið bundinn við bryggju á Akur-
eyri síðan heldur óhrjálegur útlits.
Hans bíður væntanlega ekki annað en
að fara í brotajám. í stað hans kemur
togari sem verið er að byrja að smíða
á Spáni fyrir Samherja hf. og verður
vonandi tilbúinn árið 1991.
Á árinu 1988 keypti Samherji hf. tvo
báta. Hraunsvík, 60 tonna, sem fór í
úreldingu og Auðbjörgu, 50 tonna,
sem seld var aftur án kvóta. Á árinu
1989 hafa þeir einnig keypt tvo báta
vegna kvótans. Jón, 11 tonna, og Þor-
stein, 20 tonna, sem báðir fóru í úr-
eldingu.
ENN TOGARAKAUP1989
Samheiji keypti togarann Álftafell
frá Stöðvarfirði í apríl 1989 og hefur
gert hann út síðan undir nafninu Hjalt-
eyrin og Hjalteyrin II. Skipið hefur nú
verið selt til Frosta á Grenivík og
verður það afhent á næsta ári.
Og í ágúst síðastliðnum keypti
Samherji hf. svo Arinbjörn, 380 tonna
togara frá Reykjavík, og gerir hann út
undir nafninu Hjalteyrin. I vetur er
ætlunin að setja vinnslubúnað í skipið.
Eins og fyrr getur er alhliða togari í
smíðum fyrir þá frændur á Spáni sem
koma mun í stað Þorsteins sem
skemmdist í ís. Þeir gera sér vonir
um að fá það afhent árið 1991. Áætlað
verð skipsins er um 500 milljónir
króna og mun Fiskveiðasjóður Is-
lands fjármagna 60% verðsins en hitt
verður útgerðin að leggja fram, annað
hvort úr rekstri eða með eignasölu.
Umsvif Samherja hf. eru því þessi
sem stendur: Útgerð á Akureyrinni,
Margréti, Hjalteyrinni, Hjalteyrinni
II, sem hefur verið seld og verður
afhent á næsta ári, og útgerð á Odd-
eyrinni sem félagið á 30% í. Auk þess
þátttaka í fyrirtækinu Hvaleyri hf. í
Hafnarfirði.
13000 T0NN
Heildarafli skipa Samherja hf. og
Oddeyrar á árinu 1989 er um 13.000
tonn að söluverðmæti um 1100 millj-
ónir króna. Hér er um að ræða met-
umsvif í sex ára útgerðarsögu þeirra
frændanna. Umsvifin hafa aukist ár
frá ári. Samherja hf. er fyrst getið í
listum Frjálsrar verslunar yfir
stærstu lyrirtækin á íslandi árið 1985.
Þá nam velta fyrirtækisins 203 millj-
ónum króna, ársstörf voru 33 og bein
laun námu 70 milljónum króna. Með-
allaun voru þá hin fjórðu hæstu á land-
inu. Árið 1986 var Samheiji hf. í 170.
sæti á lista Frjálsrar verslunar með
250 milljóna króna veltu, 7% raun-
aukningu frá árinu á undan. Ársstörf
voru 30, bein laun 81 milljón krónur
og meðallaun voru orðin hin þriðju
hæstu á landinu. Árið 1987 var fyrir-
tækið komið í 113. sæti með 510 mill-
jón króna veltu og 67% raunaukningu
frá árinu á undan. Ársverk voru þá
orðin 52, bein laun námu alls 182 mill-
jónum króna og meðallaunin voru
GÍFURLEG AUKNING SJÓFRYSTINGAR BOTNFISKAFLIFRYSTITOGARANNA NAM YFIR 80 ÞÚSUND T0NNUM Á SÍÐASTA ÁRIEÐA12% BOTNFISKAFLA ÍSLENSKRA SKIPA
Óhætt er að fullyrða að einn helsti vaxtarsprotinn í útgerð á Islandi á þessum áratug hafi verið tilkoma aukinnar fryst- ingar um borð í skipum úti á sjó. Útgerð frystitogaranna hefur undantekningarlítið gengið vel og styrkt verulega fjárhagslega stöðu útgerðar- fyrirtækjanna. Hins vegar hef- ur frysting í landi dregist sam- an að sama skapi og má í því sambandi nefna að árið 1982 kom fjórðungi meira hráefni til vinnslu í landi en árið 1988 þrátt fyrir að botnfiskafli hafi verið örlítið meiri í fyrra. Minnkandi vinnsla í landstöðv- um stafar einnig af stóraukn- um útflutningi ferskfisks á þessu tímabili. Á síðasta ári var botnfiskafli íslend- inga tæplega 700 þúsund tonn og þar af voru tæplega 84 þúsund tonn sjófryst eða 12% aflans. Ef við lítum aðeins á þann hluta aflans, sem fór til frystingar, kemur hins vegar í ljós að 23% hans var frystur úti á sjó. Það hefur því átt sér stað hljóðlát bylting í vinnslu aflans og ör þróun í þá átt að verka hann á sjó úti og færa nánast í neytendaumbúðum að landi. Upphaf þessa kafla í íslenskri útgerð- arsögu er að rekja til Skagastrandar í upphafi níunda áratugarins. Þá ákváðu forráðamenn Skagstrendings hf. að breyta hálfbyggðu skipi, er var í smíðum hjá Slippstöðinni á Akureyri, úr ísfis- ktogara í frystitogara. Raunar kom sú ákvörðun til af því að Fiskveiðasjóður
16