Frjáls verslun - 01.05.1995, Blaðsíða 45

Hin klassíska spurning er hvort lífeyrissjóðir, sem eru fjöldaeign og ekki í eigu
neins eins aðila, eigi að hafa fulltrúa í stjórnum hlutafélaga og skipta sér almennt af
stjórnarkjöri í félögunum. Og þyki það eðlilegt að þeir eigi fulltrúa í stjórnum félaga,
hverjir eiga það þá að vera og hvernig á að velja þá?
nefndra stofnanafjárfesta, til að setjast í stjómir hlutafé-
laga og nýta sér vald sitt mjög skýr. Þeir hafa vald eins og
hverjir aðrir eigendur fjármagns. Spurningin er hins vegar
hvort þeir eigi að nýta sér valdið; og þá kannski öllu frekar
- hvenær.
Um þetta eru samt skiptar skoðanir. Lífeyrissjóðir eru
samkvæmt ströngustu kenningum í raun ekki eigendur
þess fjár, sem í þeim eru, heldur eru þeir hirðar fjárins.
Eigendur eru hins vegar þúsundir sjóðfélaga. Þess vegna
eru lífeyrissjóðir fjöldaeign. Og út frá reglunni um að
fjármagni fylgi vald mætti því tala um fjöldavald. Út frá
sömu reglu vaknar lfka spurningin um hverjir eigi að sitja í
stjórnum lífeyrissjóða þegar eigendur þeirra eru svo gífur-
lega margir og smáir.
AÐ BINDAST HLUTAFÉLÖGUM
EKKIOF STERKUM BÖNDUM
Þrátt fyrir bollaleggingar um fjöldaeign og fjöldavald
lífeyrissjóða eru helstu rökin gegn því að lífeyrissjóðir sitji í
stjórnum hlutafélaga þau að þannig bindist þeir viðkomandi
hlutafélögum of sterkum böndum sem geti valdið tregðu til
að selja hlutaféð í þeim. Með öðrum orðum; að önnur
sjónarmið en hrein og klár arðsemissjónarmið verði fyrir-
ferðarmeiri.
Fram hafa verið settar þær skoðanir að um dulda hags-
munaárekstra geti orðið að ræða hjá fulltrúum lífeyris-
sjóða í stjóm hlutafélaga. Bent hefur verið á að ímynda
mætti sér að fulltrúi lífeyrissjóðs í hlutafélagi mælti gegn
því að hlutur sjóðsins í hlutafélaginu yrði seldur vegna þess
að þá missti hann sæti sitt í stjórn félagsins - og völd - þótt
markaðslega teldist eðlilegt að selja hlutinn þar sem fram-
tíð félagsins væri ótrygg.
Almenna reglan hjá stofnanafjárfestum, eins og lífevris-
sjóðum og hlutabréfasjóðum, er afskiptaleysi af stjómum
hlutafélaga sem þeir eiga í. Arðurinn á að skipta þá meira
máli en völd. Lífeyrissjóðir og hlutabréfasjóðir eru fyrst og
fremst fjárfestar. Þeir leita að hámarksávöxtun fyrir þær
þúsundir sjóðfélaga sem eiga lífeyrissjóðina.
Bjami Ármannsson, framkvæmdastjóri Hlutabréfa-
sjóðsins Auðlindar hf. sem er í vörslu Kaupþings. Sjóð-
urinn hefur það sem skráða meginreglu að taka hvorki
þátt í atkvæðagreiðslu við kjör stjórna í félögum né
koma fulltrúum að í stjórnum þeirra.
Þorsteinn Haraldsson, framkvæmdastjóri Hlutabréfa-
sjóðsins hf. Sjóðurinn sækist númer eitt, tvö og þrjú
eftir góðri ávöxtun en ekki völdum. Hann á hvergi
fulltrúa í stjórn hlutafélags.
45