Frjáls verslun - 01.05.1995, Blaðsíða 66

BREF FRA UTGEFANDA
ÞJÓDARÍÞRÓTTIN
STUNDUD AF KAPPI
Að undanförnu hafa íslendingar stundað það, sem
kalla má þjóðaríþrótt okkar, af miklu kappi. Hér er
ekki verið að ræða um handbolta, enda eins gott að
hann liggi í láginni um skeið eftir hrakfarirnar í
Heimsmeistarakeppninni, heldur vinnudeilur og verk-
föll. Og í þeirri íþrótt höfum við náð verulegum ár-
angri, enda ekki lengur við neinn annan að keppa en
okkur sjálfa. Munur ef svo hefði verið í HM ’95. Af
fjölmiðlafréttum að dæma erum við þegar búnir að
setja met á þessum vettvangi, allavega Evrópumet, ef
ekki heimsmet.
Eftir að það, sem kallað var „heildarkjarasamning-
ar“, milli Alþýðusambands Islands og Vinnuveitenda-
sambands Islands, var undirritaðir fyrr á árinu vörp-
uðu margir öndinni léttar, fyrst og fremst vegna þess
að með samningunum var talið að í nánustu framtíð
væri tryggður sá stöðugleiki sem verið hefur í íslensku
efnahagslífi allt frá því að þjóðarsáttarsamningamir
vom gerðir á sínum tíma. Umræddir samningar áttu
líka að verða til þess að það svigrúm, sem efnahagsbat-
inn veitti, yrði nýtt til þess að bæta stöðu hinna lægst
launuðu í þjóðfélaginu.
En blekið var varla þornað af undirskrift samning-
anna aður en hjólin tóku að snúast af miklum hraða og
að undanförnu hefur hið sama komið upp á tenginginn
og jafnan áður. Sérhagsmunahópar nýta stöðu sína til
þess að fá ASI/VSI samningana og svo sitthvað til við-
bótar. Allir halda þeir því fram að þeir hafi dregist aftur
úr og að nauðsynlegt og tímabært sé nú að lagfæra
þetta eða hitt. Niðurstaðan er sú að hér hefur ríkt meiri
skálmöld á vinnumarkaðnum en í langan tíma og eitt
verkfallið hefur rekið annað. Þúsundir vinnudaga hafa
tapast og það þarf ekki mikla reiknimeistara til þess að
sjá hvað það hefur í för með sér fyrir þjóðarbúið.
Þetta ástand hefur opnað augu manna enn frekar
fyrir nauðsyn þess að framkvæma róttækan uppskurð
á vinnulöggjöfinni. Það hljómar satt að segja undar-
lega þegar það er orðið eitt af aðalmálunum í kjara-
samningum og launþegar fá hækkun launa fyrir það
eitt að vinnuveitandanum er heitið því að framvegis fái
hann að semja við alla starfsmenn fyrirtækisins í einu
eins og gerðist í álversdeilunni. Launþegahreyfingin á
íslandi hefur komið ár sinni vel fyrir borð og klofið sig í
smáar einingar þar sem hver pukrast í sínu horni og
gjörnýtir aðstöðu sína. Stjórnun og rekstur verkalýðs-
félaga eru orðin umfangsmikil atvinnugrein sem fjöldi
manna hefur framfærslu sína af og svo er að sjá að
þessir menn telji það skyldu sína að vinna þannig fyrir
„umbjóðendur sína“ að þeir séu sendir í verkfall með
ákveðnu millibili. Kannski væri það virkasta ráðið
þegar kjaradeilur standa yfir að fjölmiðlar tækju sig
saman og fjölluðu sem minnst um málið því stundum
hefur maður það á tilfinningunni þegar ábúðarmiklir
leiðtogar koma fram í fjölmiðlum að þeim leiðist hreint
ekki að vera í sviðsljósinu.
Það er verkefni Alþingis að taka þetta mál föstum
tökum. Það hlýtur að njóta til þess stuðnings stærstu
launþegasamtakanna og Vinnuveitendasambands Is-
lands því í raun eigi þessi samtök mestra hagsmuna að
gæta. Það er til að mynda lítill ávinningur fyrir Al-
þýðusambandið að semja á skynsamlegum nótum fyrir
sitt fólk þegar það er vitað upp á hár að einmitt þeir
samningar verða notaðir af öðrum til þess að fá meira
og til þess að auka enn á ójafnvægi og launamun.
Hversu oft hefur ekki verið á það bent að það sé
algjörlega óviðunandi að starfsfólk sama fyrirtækis sé
í fjölmörgum stéttarfélögum þar sem jafnvel mjög fá-
mennir hópar eða jafnvel einstaklingar geta stöðvað
alla starfsemi þess. Stundum vita fyrirtækin tæpast
við hverja þau eiga að semja. Við slíkar aðstæður eru
hagsmunir einstaklinganna oftast fyrir borð bornir og
þegar litið er á niðurstöðu eftir hatröm átök neyðast
menn til að viðurkenna að allir hafi tapað og kannski
þeir mest sem síst skyldi. Verði ekki gerð breyting á
vinnulöggjöfinni á næstunni er líklegt að verkalýðs-
hreyfingin byrji að springa innan frá. Munaði t.d. litlu
að slíkt gerðist í nýafstöðnu sjómannaverkfalli. Ein-
staklingar munu telja hag sínum betur borgið að vera
utan verkalýðsfélaga og reyna að sjá um sig sjálfir.
Þeir hafa hvorki efni á né vilja til þess að vera í löngum
verkföllum. Og það er sama hvað hver segir: Það hlýt-
ur að vera persónufrelsi hvers og eins að ráða því
sjálfur með hvaða hætti og hvernig hann stendur að
samningum við vinnuveitanda sinn og hvernig við-
komandi telur hag sínum best borgið.
66