Morgunblaðið - 26.01.2001, Qupperneq 1

TIL mótmæla kom í opinberri heim-
sókn Jens Stoltenbergs, forsætisráð-
herra Noregs, til Svíþjóðar fyrr í vik-
unni og er ástæðan nýleg ákvörðun
norskra stjórnvalda um að leyfa úlfa-
veiðar. Margir Svíar eru afar ósáttir
við hana og hefur mótmælum rignt
yfir norsk stjórnvöld vegna málsins,
auk þess sem þeir eru úthrópaðir
„villimenn“ í sænskum fjölmiðlum.
Norsk stjórnvöld hafa ákveðið að
leyfa veiðar á um tuttugu úlfum en
bændur, m.a. í austurhluta Noregs,
segja úlfinn leggjast á sauðfé. Úlfa-
stofninum í Noregi hefur vaxið fisk-
ur um hrygg en fyrir nokkrum árum
voru úlfar í útrýmingarhættu í suð-
urhluta Skandinavíu. Nú er stofninn
um 80–100 dýr en Svíar eru þeirrar
skoðunar að hann verði að ná 200
dýrum áður en veiðar verði leyfðar.
Hafa Svíar gagnrýnt nágranna
sína í Noregi fyrir að leyfa veiðar þar
sem stofninn sé ekki nógu stór og sé
norsk-sænskur. Göran Persson, for-
sætisráðherra Svíþjóðar, tók málið
upp í viðræðum sínum við Stolten-
berg en lét þó vera að gagnrýna
hann beint, lét nægja að segja að Sví-
ar yrðu að tryggja að hagsmunum
þeirra væri ekki ógnað af veiðum
Norðmanna. Þá létu nokkur um-
hverfisverndarsamtök í sér heyra
vegna úlfaveiðanna og nýlegrar
ákvörðunar Norðmanna um að leyfa
sölu á hvalaafurðum.
Stoltenberg lét þetta þó ekki á sig
fá og sagðist í samtali við Aftenpost-
en í gær ekki myndu láta undan
þrýstingi, hvort sem hann kæmi frá
Svíum eða öðrum. „Við gerum það
sem við teljum rétt, við tökum tillit
til náttúru og umhverfis. Það er heil-
brigð umhverfisstefna að uppskera
af því sem nóg er af,“ sagði hann.
Aftonbladet sænska hefur farið í
fararbroddi þeirra sem eru á móti
úlfaveiðunum og helgaði blaðið mál-
inu opnu þar sem Norðmenn voru
sagðir „villimenn“, vera „þjóð gjör-
sneydd samfélagslegum skilningi“.
Úlfaveiðum mótmælt
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
AP
Norðmenn hafa heimilað veiðar
á um tuttugu villtum úlfum.
Reuters
TUGÞÚSUNDIR mótmælenda úr
röðum helztu verkalýðsfélaga
fylktu í gær liði um götur franskra
borga – hér í Marseille – til að lýsa
andstöðu við áform um að hækka
eftirlaunaaldur franskra launþega.
Eftir því sem meðalaldur þjóð-
arinnar hækkar verður eftir-
launakerfið þyngri byrði bæði á
ríkinu og fyrirtækjunum í landinu
og vilja samtök franskra vinnuveit-
enda að brugðizt verði við þessum
vanda m.a. með því að lengja með-
alstarfsævi franskra skattgreið-
enda. Aðalkrafa mótmælenda gær-
dagsins var hins vegar að allir
launþegar haldi rétti til að fara á
eftirlaun sextugir.
Gegn hækk-
un eftir-
launaaldurs
21. TBL. 89. ÁRG. FÖSTUDAGUR 26. JANÚAR 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 26. JANÚAR 2001
YFIR sjötíu manns sem stunda
fiskveiðar farast á degi hverj-
um, en tölfræðilega gerir það
fiskveiðar hugsanlega að
hættulegustu atvinnugrein í
heimi. Kemur þetta fram í
nýrri skýrslu Matvælastofnun-
ar Sameinuðu þjóðanna (FAO).
Samkvæmt tölum Alþjóða-
vinnumálastofnunarinnar
(ILO) farast á ári hverju um
24.000 sjómenn við fiskveiðar,
en í skýrslunni segir að senni-
lega sé þessi tala í raun miklu
hærri, þar sem aðeins viss
fjöldi ríkja heims skráir sam-
vizkusamlega upplýsingar um
dauðsföll í sjávarútvegi.
Yfir 97% hinna u.þ.b. 15
milljóna fiskimanna heimsins
vinna á skipum undir 24 m að
lengd, sem alþjóðlegar öryggis-
reglur ná ekki nema að litlu
leyti til.
Þó er hættan ekki einskorð-
uð við lítil skip. „Eftir því sem
skipin eru gerð öruggari virðist
sem skipstjórnendur taki meiri
áhættu í hinni síharðnandi sam-
keppni um góðan afla,“ segir í
skýrslunni. Há dánartíðni með-
al fiskimanna sé ekki bundin
við þróunarlönd; í Bandaríkj-
unum sé hún t.d. 25 til 30 sinn-
um hærri en í öðrum stéttum.
Fiskveiðar
hættulegar
Róm. Reuters.
SAMNINGAMENN Ísraela og Pal-
estínumanna hófu aftur friðarvið-
ræður í Taba í Egyptalandi í gær,
þrátt fyrir nýtt morð á Ísraelsmanni
og að ísraelski forsætisráðherrann
lýsti svartsýni á samningshorfurnar.
Palestínskir byssumenn létu skot-
hríð dynja á bifreið ísraelsks manns í
litlum bæ á Vesturbakkanum í gær
og lét hann lífið. Ísraelskir hermenn
skutu tvo Palestínumenn til bana á
Gazasvæðinu í fyrrinótt.
Þrátt fyrir þessi nýjustu ofbeld-
isverk ákváðu samningamenn bæði
Ísraels- og Palestínumanna að taka
aftur upp þráðinn í friðarviðræðun-
um í gær. Báðir aðilar vilja að
minnsta kosti ná að ganga frá laus-
legu rammasamkomulagi áður en
forsætisráðherrakosningar fara
fram í Ísrael hinn 6. febrúar nk.
Skoðanakannanir benda til að
hægrimaðurinn Ariel Sharon muni
þar bera sigurorð af Ehud Barak.
Menn Sharons í könnunarvið-
ræður við fulltrúa Arafats
Aðalmálin sem nú eru uppi á
samningaborðinu varða skiptingu yf-
irráða yfir Jerúsalem, legu landa-
mæra, palestínska flóttamenn og
ísraelska landnema. En Barak for-
sætisráðherra sagðist í ávarpi á
fundi með ísraelskum kaupsýslu-
mönnum vantrúaður á að samkomu-
lag næðist fyrir kosningar.
Núverandi samninganefndir
stefna að samkomulagi sem Sharon
gæti átt erfitt með að kyngja, nái
hann völdum. Hann hefur hafnað
þeirri eftirgjöf hernuminna land-
svæða sem Barak hefur lýst sig
reiðubúinn til. Að sögn ísraelska út-
varpsins fóru þrír ráðgjafar Sharons
til Vínar í gær, á fund háttsetts að-
stoðarmanns Arafats Palestínuleið-
toga. Virtist Sharon með þessu vilja
sýna kjósendum friðarvilja sinn.
Friðarviðræður halda áfram í Egyptalandi
Barak svartsýnn
Taba. Reuters, AP.
ALAN Greenspan, seðlabankastjóri
Bandaríkjanna, tjáði í gær fulltrúum
bandaríska þingsins að horfur á vax-
andi tekjuafgangi ríkissjóðs sköpuðu
svigrúm til skattalækkana. Sagði
hann verulega hafa hægt á hagvexti
og gaf í skyn að von væri á frekari
lækkun stýrivaxta á næstunni.
Að Greenspan skyldi taka svo já-
kvætt í hugmyndina um skattalækk-
anir kemur nýja forsetanum George
W. Bush sérlega vel, þar sem hann
lagði í kosningabaráttunni mikla
áherzlu á áætlun sína um að lækka
skatta um samtals 1.600 milljarða
bandaríkjadala, andvirði um 138.000
milljarða króna, á næstu tíu árum.
Greenspan vildi ekki tjá sig að
neinu leyti um skattalækkunartillög-
ur Bush. Hann tók þó fram, að þing-
menn yrðu að gæta þess að viðhalda
stöðugleika í ríkisfjármálum.
Ari Fleischer, talsmaður Hvíta
hússins, fagnaði því að seðlabanka-
stjórinn hefði nú snúizt á sveif með
forsetanum í viðleitninni til að lækka
skatta.
Greenspan sat fyrir svörum þing-
manna í gær og sagði hann við það
tækifæri að greinileg merki væru
um að hjól efnahagslífsins væru far-
in að snúast hægar. „Eftir því sem
við fáum bezt séð hefur verulega
hægt á hagvexti; hann er satt að
segja sennilegast mjög nærri núlli
eins og er,“ sagði hann.
Að mati Greenspans er þó engin
kreppa hafin, en hefð er fyrir því að
tala ekki um kreppu nema enginn
hagvöxtur verði tvo ársfjórðunga í
röð. Sagði hann það vera undir því
komið, hve einkaneyzla héldist mikil
á meðan niðursveiflan gengi yfir.
„Ef niðursveiflan í efnahagslífinu
skyldi ganga lengra en útlit er fyrir
nú kann að vera að skattalækkanir
gerðu gott,“ sagði seðlabankastjór-
inn áhrifamikli, en hann hefur fram
að þessu verið einarður talsmaður
þess að tekjuafgangur ríkissjóðs sé
notaður alfarið til að greiða niður op-
inberar skuldir; þannig væri honum
þjóðhagslega skynsamlegast varið.
Væntingar um vaxtalækkun
Þetta voru fyrstu opinberu um-
mæli hans um stöðuna í bandarísk-
um efnahagsmálum frá því bankinn
lækkaði óvænt stýrivexti um hálft
prósentustig í byrjun ársins. Þykja
ummæli hans undirstrika það hve al-
varlegum aukum stjórn seðlabank-
ans lítur niðursveifluna, sem fór af
stað á síðustu tveimur mánuðum ný-
liðins árs.
Ummæli Greenspans vöktu vænt-
ingar á fjármálamörkuðum um að
vaxtalækkun sé á næsta leiti. Dow
Jones-vísitalan á Wall Street hækk-
aði um 0,8 % í viðskiptum gærdags-
ins.
Alan Greenspan segir svigrúm fyrir skattalækkanir
Ummælin fagnað-
arefni fyrir Bush
Washington. Reuters, AP.
Reuters
Alan Greenspan