Morgunblaðið - 11.03.2001, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 11. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG HELD að fiskvinnsla ogsjávarútvegur hafi síastinn í mig vestur í Ísafjarð-ardjúpi,“ sagði Guðmund-
ur Ingason, stofnandi og aðaleigandi
fisksölufyrirtækisins G. Ingasonar
hf. í Hafnarfirði. Hann á ættir að
rekja til sjósóknara, er af Vigurætt-
inni og Líkafrónsættinni fyrir vest-
an og Bóasarættinni frá Reyðarfirði
og Eyrarætt á Fáskrúðsfirði.
Guðmundur ólst upp við sjávar-
angan og skreiðarlykt á Seltjarnar-
nesi. Á sumrin fór hann vestur á Ísa-
fjörð eða norður á Siglufjörð, vann í
síld fyrir norðan og var á sjó fyrir
vestan.
„Ég reri meðal annars með Guð-
mundi Gíslasyni, móðurbróður mín-
um og formanni Sjómannafélagsins
á Ísafirði. Hann fórst í síðasta túrn-
um sínum á Guggunni,“ segir Guð-
mundur. „Ég var tvö sumur með
honum og Begga á Mýri á stóra Ver,
ÍS 120 og eitt sumar með Gumma og
Pétri Geirs á Morgunstjörnunni
(Mogganum). Það var sérstakt líf á
handfærunum í gamla daga á Ísa-
firði, því það var talið úr stíunum.“
Aðspurður segist Guðmundur hafa
verið sæmilega fiskinn. „Maður vildi
allavega ekki vera lægstur. Á stóra
Ver stóðu menn uppi allar nætur til
þess að kettlingarnir drægu þá ekki
í kaf. Þetta var rosaleg barátta.
Maður kynntist þessari gömlu
menningu þar sem var svo mikið
kapp í öllu. Alltaf verið að vinna og
leggja hart að sér. Enginn að slæp-
ast.“
Tvö sumur fór Guðmundur með
ömmu sinni og afa í síld á Siglufirði,
þá ekki nema 10 og 11 ára. Þau voru
á svokölluðu Ísfirðingaplani. „Fyrra
árið var síld og einhver hagnaður.
Hann var allur settur í uppbygg-
ingu; færibönd og nýja skála fyrir
síldardömurnar. Seinna árið kom
engin síld. Þetta sýndi mér hve erf-
itt er að reiða sig á fiskinn.“
Opinber eftirlitsmaður
Í sumarleyfum á menntaskólaár-
unum vann Guðmundur hjá Haf-
rannsóknastofnun og segist hafa átt
sér þann draum að læra fiskifræði.
Það voru margir í slíku námi og þess
vegna varð líffræðin fyrir valinu.
„Eftir að ég kláraði líffræðina
1978 byrjaði ég að vinna sem eft-
irlitsmaður hjá Framleiðslueftirliti
sjávarafurða. Ég hafði verið þar
sumarmaður. Þarna kynntist ég hin-
um mjög svo sérstaka kúltúr fisk-
matsmanna.“ Í þeim hópi voru síld-
armatsmenn, saltfiskmatsmenn,
ferskfiskmatsmenn. „Maður fór
hljótt með að vera úr háskólanum.
Háskólamenn áttu ekki að hafa mik-
ið vit á fiski. Það var mjög skemmti-
legt að kynnast þessum mönnum og
þessari menningu. Sérstaklega
þóttu mér síldarmatsmennirnir
vandvirkir, til dæmis Ásgrímur
Kristjánsson. Þetta voru nánast vís-
indi.“
Guðmundur var skipaður deildar-
stjóri hreinlætis- og búnaðardeildar
1980. Í krafti embættisins gaf hann
út vinnsluleyfi fyrir fiskvinnsluhús,
hvort heldur frystihús, rækju-
vinnslur, saltfiskvinnslur, skreiðar-
hús eða grásleppukofa. Eins gerði
hann úttekt á vatnsbólum vinnslu-
húsanna. Starfsins vegna ferðaðist
hann um allt land og kynntist vel
bæði fisk- og rækjuvinnslu.
„Ég var hjá ríkinu í ein sjö ár og
öðlaðist mikla þekkingu á eftirlits-
og framleiðsluiðnaði sjávarafurða.
Svo hafði ég verið á sjó. Þessi
reynsla hefur komið mér vel,“ sagði
Guðmundur.
Yfir í annan heim
Hann segir að það hafi verið mikil
viðbrigði að fara frá ríkinu og til
starfa við sjálfstæðan atvinnurekst-
ur. „Þetta var eins og annar heim-
ur,“ segir Guðmundur. Fyrst starf-
aði hann sem sjálfstæður
eftirlitsmaður og vann m.a. fyrir
rækjukaupendur í Bretlandi. Síðan
var hann tvö ár hjá Marbakka, sem
þá var umfangsmesti útflytjandi
rækju hér á landi. Guðmundur
sinnti eftirliti með rækju sem var
flutt inn frá Rússlandi til vinnslu og
eins með rækju sem flutt var út.
Einnig vann hann við sölumennsku
og þróun markaðar fyrir útflutning
á frystum fiski.
Guðmundur segist hafa kynnst
viðskiptahliðinni á sjávarútveginum
hjá Marbakka. Eftir tvö ár hætti
hann hjá fyrirtækinu og segist um
leið hafa hætt afskiptum af
rækjuviðskiptum að mestu. Þegar
kom fram á árið 1988 sótti hann um
leyfi til útflutnings á sjávarafurðum
til Bandaríkjanna. Hann fékk
útgefið leyfi, í nafni G. Ingasonar, og
þar með var komið nafn á fyrir-
tækið. Árið eftir ákvað hann að
stofna hlutafélag, eftir að hafa séð
hvað þetta var áhættusamur rekst-
ur.
„Það var bara ekki hættan á að
varan stæðist ekki kröfur, heldur
þurfti þriðja aðila til að ábyrgjast
kaupendurna,“ segir Guðmundur.
„Ég hafði orð á þessu við Árna
Reynisson vátryggingamiðlara og
hann dreif sig til Belgíu og fékk um-
boð fyrir NAMUR, sem er greiðslu-
fallstryggingafélag. Við höfum verið
í viðskiptum við það síðan. Þessi að-
ili tryggir að við greiðslufall fáum
við greidd 85% af reikningum sem
ekki innheimtast. Þetta er ómetan-
legt fyrir svona sjálfstætt starfandi
sölumenn sjávarafurða, eins og
mig.“
„Hryðjuverkamaður“
Þegar Guðmundur gerðist sjálf-
stæður söluaðili réðu stóru sölusam-
tökin SH, SÍF og ÍS lögum og lofum
í sölu sjávarafurða. Framleiðendur
skiptust í blokkir eftir sölusamtök-
um. Guðmundur segir að sjálfstæðir
sölumenn hafi verið litnir hornauga.
„Við vorum álitnir hryðjuverka-
menn og þetta talin skemmdar-
verkastarfsemi. En það losnaði meir
og meir um hömlurnar. Framleið-
endur voru margir illa að sér um
verð á vörunni. Þeir vissu hvernig
átti að framleiða og raða vörunni á
bretti. Nú er þetta búið og púðrið
svolítið farið úr þessu. Bilið á milli
framleiðanda og útflytjanda er alltaf
að minnka – nánast horfið.“
Guðmundur segir að margir
framleiðendur séu gramir út í um-
boðssölumenn sem einnig eru fram-
leiðendur. Hann hafi sjálfur verið
gagnrýndur fyrir það. Þessir gagn-
rýnendur átti sig ekki á því að hann
sé á fiskmörkuðunum til að geta af-
greitt pantanir. „Það versta sem
kemur fyrir sölumann er að missa
andlitið, og það gerist ef maður get-
ur ekki afgreitt pöntun.“
Guðmundur segir að vissulega sé
þægilegast að vera bara milliliður,
en það hlutverk sé ekki metið að
verðleikum. „Starf sölumannsins
hefur alltaf verið vanmetið hjá Ís-
lendingum. Sölumennirnir eru
galdramennirnir sem breyta eggja-
hvítuefninu í peninga. Það er ekkert
dapurlegra en að liggja með heilan
gám af óseljanlegum fiski. Við erum
að landa fiskverðinu, vinnslukostn-
aðinum, umbúðaverðinu og öðrum
kostnaði. Varan er auðvitað einskis
virði fyrr en búið er að breyta henni
í peninga.“
Sérhæft fyrirtæki
Guðmundur fæst eingöngu við
sölu á frosnu sjávarfangi. Fljótlega
eftir að hann byrjaði eigin rekstur
var hann beðinn um að selja humar.
Hann segist enn vera í humarvið-
skiptum, selja heilan humar til
Spánar en hala til Kanada og Sviss.
Einnig selur hann frosin bolfiskflök
og frosin þorskhrogn. Viðskiptavin-
irnir eru í Frakklandi, Bretlandi,
Svíþjóð, Spáni, Grikklandi, Krít,
Japan, Kanada og Bandaríkjunum.
Vörumerki G. Ingasonar erlendis er
Iceland Prima.
Guðmundur hefur reynt að halda
sig við þær tegundir sem eru stöð-
ugar. „Það eru allir að leita að stöð-
ugleika og hann er það verðmætasta
í þessu. Ég hef ekki trú á því að stórt
sé gott, en stöðugleiki er góður.
Æskilegast er að hafa stöðuga eft-
irspurn og stöðugt framboð. Það er
erfitt fyrir fyrirtæki að brynja sig
gegn jafn stórum sveiflum og hafa
verið í rækju, síld og loðnu og voru í
hörpudiskinum. Það er hlutverk
okkar sölumanna að tryggja fram-
leiðendum stöðugar pantanir og
kaupendum umbeðnar vörur. Allt
snýst þetta um að geta útvegað það
sem lofað er, geta skaffað. Ef þú
getur það ekki ertu búinn að vera.“
Guðmundur segir mikinn mun á
viðskiptatengslum eftir löndum.
„Hjá Suður-Evrópumönnum ertu
líkt og tekinn inn í fjölskylduna.
Maður verður vinur og fulltrúi við-
skiptavinanna. Það gegnir öðru með
nærmarkaðina í Bretlandi, Frakk-
landi og víðar. Þau sambönd eru
óstöðugri og menn taka bara besta
boði. Maður binst líka nokkuð
traustum böndum við viðskiptavini í
Bandaríkjunum.“
Eigin framleiðsla
Til að tryggja vöruframboð hefur
Guðmundur í auknum mæli farið að
kaupa hráefni á fiskmörkuðum og
fengið verktaka til að vinna vöruna
gegn föstu gjaldi. Þannig eru tvö lítil
frystihús í Reykjavík og Hafnarfirði
sem vinna eingöngu fyrir hann.
Guðmundur fer sjálfur á fiskmark-
aðinn og kaupir hráefnið. Hann seg-
ist heimsækja verktakana sem
vinna fyrir hann á höfuðborgar-
svæðinu að morgni hvers vinnudags.
Þá skoðar hann framleiðsluna og
gengur úr skugga um gæði hennar.
„Þetta eru lítil sérhæfð frystihús
með fáa starfsmenn. Svona er nýja
kerfið í fiskvinnslunni,“ segir Guð-
mundur. Hann er einnig með fisk-
vinnslu í Hrísey þar sem unnu 10
starfsmenn í fyrra. Guðmundur seg-
ir að fólkið í Hrísey sé mjög vant
fiskvinnslu, það sé að verða fágætt
að finna slíkt fólk í dag. Þess vegna
sé þýðingarmikið að þetta fólk fái
verkefni, til að nýta krafta þess og
tryggja búsetu í eynni. Starfsemin
er í húsi sem áður var áhaldahús
hreppsins. Til að byrja með annaðist
sjálfstæður verktaki þessa starf-
semi en í dag er reksturinn í nafni
Eyfisk/G. Ingasonar og stýrir Ómar
Árnason vinnslunni í Hrísey. Þar
var unnið úr 350 tonnum af hráefni í
fyrra sem skiluðu 150 tonnum af
frystum flökum og 30 tonnum af
frystum hrognum. Hráefnið fékkst
meðal annars úr Grímsey, frá Dal-
vík og víðar. Guðmundur segir að
þorskurinn sem veiðist á Grímseyj-
arsvæðinu sé einstaklega góður,
vöðvinn þéttur og fiskurinn því eft-
irsóttur vegna gæðanna. Sjómenn-
Morgunblaðið/GolliGuðmundur Ingason
SÖLUMAÐUR MEÐ
SJÓMANNSBLÓÐ

Guðmundur Ingason fæddist í Skerjafirði 1954 og ólst upp á
Seltjarnarnesi til 11 ára aldurs er hann flutti í Kópavog. Einn-
ig var hann á Ísafirði á sumrin. Hann varð stúdent frá MR
1974 og lauk BSc.-prófi í líffræði frá Háskóla Íslands 1978.
Með háskólanámi vann hann m.a. hjá Hafrannsóknastofnun og
Framleiðslueftirliti sjávarafurða. Að loknu námi fór hann í
fullt starf hjá Framleiðslueftirlitinu sem eftirlitsmaður og
varð deildarstjóri hreinlætis- og búnaðardeildar 1980. Hann
vann sem sjálfstæður eftirlitsmaður og síðan hjá Marbakka hf.
áður en hann hóf eigin rekstur 1987. G. Ingason varð að hluta-
félagi 1989. Auk G. Ingasonar hf. hefur Guðmundur stofnað
nokkur fyrirtæki, Faxalón og Anglo-Iceland í Bretlandi. Einn-
ig Freðfiskmarkað Íslands sem þróaðist í að verða markaður
með freðfisk á Netinu. Guðmundur var einn af stofnendum
Nýju skoðunarstofunnar og stjórnarformaður. Nýja skoð-
unarstofan sameinaðist síðan Frumherja hf. Eiginkona Guð-
mundar er Gyða Jónsdóttir og eiga þau þrjú börn, Inga Hrafn
19 ára, Rannveigu Hildi 11 ára og Halldór Arnar 9 ára.
eftir Guðna Einarsson