Morgunblaðið - 11.03.2001, Blaðsíða 36

MINNINGAR
36 SUNNUDAGUR 11. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
eir sem sitja við
stjórnvölinn í
stærstum hluta
Afganistans núna –
Talebanarnir – hafa
sagt sögu landsins stríð á hendur
og ætla að hreinsa til – bók-
staflega. Öll goðalíkneski eiga að
hverfa, að minnsta kosti þau sem
Talebanarnir segja vera móðgun
við Islam.
Þeir hljóta á endanum að bíða
ósigur í þessu stríði. Það eru til
fjölmörg dæmi þess, í gegnum
tíðina, að yfirvöld í hinum og
þessum löndum hafi tekið sig til
og ætlað að byrja upp á nýtt, með
hreinan
skjöld, og því
byrjað á að
hreinsa til.
En það er til
lítils að
þurrka út
skurðgoð,
vegna þess að það eru ekki stytt-
urnar sjálfar sem skipta máli
heldur það sem þær tákna; það
sem þær eru í huga fólksins sem
tilbiður þær. Og til að þurrka út
slíka dýpri merkingu verður
maður á endanum að snúa sér að
því að þurrka út fólk. Enda hefur
það jú orðið raunin, oftar en einu
sinni.
Hvað í veröldinni getur fengið
menn til að trúa því að það sé
réttlætanlegt að þurrka út fólk?
Það er þráin eftir hreinleika, sem
fær menn til að hefja útrýmingu.
Þessi hreinleiki er stundum kyn-
þáttabundin – eins og hjá nas-
istum í Þýskalandi – stundum er
hann siðferðislegur – eins og í
frönsku byltingunni – og stund-
um trúarlegur – eins og virðist
vera tilfellið í Afganistan núna.
Fréttaskýrendur sem hafa
fjallað um þessi mál túlka að-
gerðir Talebananna yfirleitt á
þann veg, að með því að eyði-
leggja styttur – og hefur mest
verið fjallað um tvær risastórar,
tvö þúsund ára gamlar Búdda-
styttur – séu Talebanar að reyna
að þurrka út merki um margra
alda valdatíð Búddista, sem lauk
þegar nýir herrar komu með Isl-
am til Afganistans á níundu öld.
Michael Levin, samfélags-
mannfræðingur við Háskólann í
Toronto, sagði í viðtali við kan-
adíska blaðið The Globe and Mail
nýverið, að vandinn sem Taleb-
anarnir standi frammi fyrir, og
séu að reyna að takast á við með
því að brjóta niður styttur, sé sá
sami og islamskir öfgatrúarmenn
í Egyptalandi, Írak og Sýrlandi
hafi allir staðið frammi fyrir. Það
er að segja, hvernig sé hægt að
bregðast við stórkostlegri menn-
ingu sem hafi verið til á undan
Islam.
„Stórkostlegir fyrri tímar sem
ekki tilheyrðu Islam vekja spurn-
ingar um hreinleika, algildi og
sannleika Islams,“ segir Levin.
En þessi vandi er fjarri því að
vera eitthvað sérstaklega bund-
inn við trú. Hann er fyrst og
fremst bundinn við hreinleika- og
algildisáráttu, og hún getur
tengst mörgu öðru en trú. Það
eru til bókstafsmenn á öllum
sviðum. Þeir sem trúa því að til sé
einn stór sannleikur í hverju máli.
Nærtækast er auðvitað að
nefna kommúnismann í Sovét-
ríkjunum og Austur-Evrópu, og
einnig þar var ráðist gegn goðum
og flest það sem tilheyrði rúss-
nesku rétttrúnaðarkirkjunni var
eyðilagt. Stalín breytti Moskvu-
dómkirkjunni í sundlaug. Þær of-
sóknir voru ekki á forsendum
neinnar bókstafstrúar – mætti
jafnvel fremur segja þær hafa
verið gerðar á forsendum bók-
stafsskynsemi. (Svo snerist þetta
við þegar kommúnistum var
steypt af stóli, þá var ráðist gegn
styttum af Lenín og félögum.)
Svipuð bókstafsskynsemi réð
ferðinni í frönsku byltingunni.
Fræg er sagan af því þegar bylt-
ingarmennirnir, sem voru menn
Upplýsingarinnar, reistu Skyn-
seminni altari í París og tilbáðu
hana. Það sem fyrir þeim vakti
var að losna við alla trú, því trú
var samasem hjátrú og skurð-
goðadýrkun. En breytingin varð í
raun ekki önnur en sem nam
hamskiptum. Kjarninn var sá
sami, það er að segja algildi svo-
nefndrar skynsemi tók við af al-
gildi trúarinnar. Í rauninni er
vafasamt að það hafi verið mikil
skynsemi í þessu.
Aftur að Taleban í Afganistan.
Nú dettur manni kannski í hug að
þarna sé á ferðinni rumpulýður
með sverð í annarri hendinni og
Kóraninn í hinni, fylgjandi ná-
kvæmlega því sem stendur í bók-
inni helgu. Kannski er það satt að
þeir séu með sverð, en bent hefur
verið á að það sé varla hægt að
finna forsendur svona ofsókna í
Kóraninum.
Þar segir beinlínis að engum
skuli þröngvað til trúar, og þátt-
urinn sem vitnað er í hér að ofan
(í íslenskri þýðingu Helga Hálf-
danarsonar) er ekki beint til
marks um afgerandi einstreng-
ingshátt í trúarefnum. Ekkert um
það að enginn skuli dirfast að
móðga múslima.
Því hafa menn haldið því fram,
að túlkun Talebana á Kóraninum
sé heldur afbökun, til þess eins að
tryggja þeirra eigin valdastöðu.
Andlegur leiðtogi þeirra, múllann
Múhameð Omar, hefur sagt að
þessar styttur séu guðir heið-
ingja.
Dálkahöfundur blaðsins Tor-
onto Star bendir á, að sagan sýni
að múslimar hafi oft farið með
völd þar sem þeir hafi verið í
minnihluta en engu að síður hafi
trúarbrögð meirihlutans (sem
ekki var islamskur) blómstrað á
sama tíma og helgigripir og stytt-
ur hans hafi verið varðveitt. Nóg
sé að benda á sumar evrópskar
kirkjur og pýramídana í Egypta-
landi þessu til sönnunar.
Þess vegna getur niðurstaðan
ekki orðið sú, að öfgastefna Tal-
ebana í Afganistan sé greinilega
af trúarlegum toga, jafnvel þótt
slíkt mætti ráða af tali þeirra
sjálfra. Líklega er þetta bara
sama gamla sagan um þröngsýna
menn sem ekki geta þolað fólki
sannfæringu öndverða sinni eig-
in. Þá fara menn að hreinsa til.
Í stríð við
söguna
„Þér vantrúaðir, ekki þjóna ég því sem
þér dýrkið, og ekki þjónið þér því sem ég
dýrka. Ég mun aldrei þjóna því sem þér
tilbiðjið, og aldrei munuð þér þjóna því
sem ég tilbið. Þér hafið yðar eigin trú,
og ég hef mína.“
VIÐHORF
Eftir Kristján
G. Arngrímsson
kristjan@-
yorku.ca
Kóraninn, 109. þáttur.
✝ Kristín Leifsdótt-ir kennari og
blaðamaður fæddist
á Laugaskóla í Suð-
ur-Þingeyjasýslu 11.
maí 1935. Hún lést á
líknardeild Landspít-
alans 3. mars síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Hrefna
Kolbeinsdóttir hús-
móðir, f. 7. maí 1907,
d. 12. júní 1996, dótt-
ir hjónanna Kristínar
Vigfúsdóttur og Kol-
beins Þorsteinssonar
skipstjóra, og Leifur
Ásgeirsson prófessor, f. 25. maí
1903, d. 19. ágúst 1990, sonur
hjónanna Ingunnar Daníelsdóttur
og Ásgeirs Sigurðssonar bónda á
Efstabæ í Skorradal. Kristín átti
einn bróður, Ásgeir, hagverk-
fræðing, f. 9. júlí 1941. Kona hans
er Helga Ólafsdóttir meinatæknir,
f. 3. desember 1940. Börn þeirra
eru Leifur Hrafn, f. 17. mars 1975,
og Ylfa Sigríður, f. 23. apríl 1976.
Kristín varð stúdent frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1954. Hún stundaði enskunám við
New York University 1954–55.
Cand.phil. frá Háskóla Íslands
1956. Á húsmæðraskóla í Norður-
Svíþjóð 1956–57.
Tók kennarapróf
1958. Hún kenndi við
Breiðagerðisskóla
árin 1958–1967 og
var handritalesari
og greinahöfundur
við dagblaðið Tím-
ann frá 1. september
1976 um nokkurra
ára skeið.
Kristín giftist
Indriða Helga Ein-
arssyni verkfræð-
ingi, f. 8. ágúst 1932,
d. 17. janúar 1975.
Hann var sonur Lov-
ísu Einarsdóttur og Einars Indr-
iðasonar verkstjóra á Siglufirði.
Þau eru bæði látin. Börn Kristínar
og Indriða eru: Einar, tölvunar-
fræðingur, f. 13. nóvember 1967,
og Hrefna, sjúkraþjálfari, f. 7.
október 1969. Eiginmaður Hrefnu
er José Antonio De Bustos Martin,
verslunarmaður, f. 9. september
1965 í San Sebastian, Giupuzcoa á
Spáni. Börn Hrefnu og José eru:
Andrés, f. 26. janúar 1999, og Ið-
unn, f. 30. janúar 2001.
Útför Kristínar fer fram frá
Fossvogskirkju á morgun, mánu-
daginn 12. mars, og hefst athöfnin
klukkan 10.30.
Fundum okkar Kristínar Leifs-
dóttur bar fyrst saman þegar hún
kom norður, ung kona með mann-
inum sínum og frænda mínum Indr-
iða Einarssyni. Þau voru á leið til
æskustöðva hans á Siglufirði og tóku
fimm ára piltung frá Akureyri með í
bílinn. Kristín hafði einkar hlýtt við-
mót og breitt bros, sem eyddi öllum
votti af feimni drengsins og leyfði
honum að njóta sín á leiðinni. Henni
var alla tíð lagið að láta aðra njóta
sín.
Þau Indriði byggðu sér heimili í
Reykjavík og hennar eigin börn
komu til sögunnar, fyrst Einar og
svo Hrefna, sem voru henni alltaf
gleðiefni og áttu eftir að verða henn-
ar stóri styrkur í andstreymi. En
það var seinna.
Fyrst komu glaðir fjölskyldudag-
ar. Þá átti skólapiltur að norðan
gjarnan leið til Reykjavíkur vegna
sumarvinnu og þáði margan greið-
ann hjá Kristínu og Indriða í Ljós-
heimablokkinni. Þau áttu einkar
gott skap saman. Höfðu bæði leiftr-
andi kímnigáfu og greind meira en í
góðu meðallagi. Þau höfðu líka bæði
lag á að láta unglingi finnast hann
velkominn þátttakandi í samræðum.
Í þessum ferðum hitti ég líka for-
eldra Kristínar, Leif Ásgeirsson og
Hrefnu Kolbeinsdóttur. Þar var nú
heldur ekki komið að tómum kof-
unum. Þau bjuggu bæði yfir ein-
stökum mannkostum í bland við sér-
staka hógværð og höfðu því búið
dóttur sína vel út í lífið.
Árið 1975 var mikill harmur kveð-
inn að þessari litlu fjölskyldu. Indr-
iði fórst ásamt vinnufélögum í
hörmulegu þyrluslysi á Kjalarnesi.
Það leið nokkur tími þar til Kristín
náði sér eftir þetta þunga högg.
Hann hafði alla þeirra tíð saman
verið hennar styrka stoð. Hún naut
þá foreldra sinna, Hrefnu og Leifs,
meira en nokkru sinni.
Enn kvaddi ég dyra hjá Kristínu
þegar ég kom í skóla til Reykjavík-
ur, rúmu hálfu ári eftir fráfall Indr-
iða. Þótt skammt væri um liðið og
þung sorg hvíldi yfir heimilinu naut
ég þar velvildar og hlýju og var kost-
gangari hjá henni veturlangt. Þetta
var fyrir tíma hádegisskyndibita. Ég
tók því strætisvagninn inn í Fossvog
í hádeginu tiltekna daga vikunnar,
fékk heitan mat með börnum henn-
ar, kaffibolla og gott spjall.
Svo fækkar fundum eins og ger-
ist, en alla tíð síðan þegar við hitt-
umst átti ég víst þetta einstaklega
hlýja viðmót og hjálpsemi.
Fundum okkar Kristínar bar síð-
ast saman fyrir skömmu á sjúkra-
húsinu í Fossvogi. Það er steinsnar
þaðan sem hún og Indriði byggðu
sér húsið, sem var heimilið hennar
og barnanna lengst af. Þá var mjög
af henni dregið. Lyfjameðferðin var
erfið og hún sagði að þetta væri erf-
iðasti dagurinn. En þótt líkaminn
væri veikur var andinn sterkur og
æðrulaus. Hún brosti breitt þegar
hún dró fram nýjar myndir af fjöl-
skyldunni, börnunum sínum báðum
og tengdasyni og myndir af ömmu-
drengnum og nýfæddri ömmustelp-
unni. Það var augljóst að henni
fannst hún ríkust allra.
Ég og fjölskylda mín vottum þeim
öllum djúpa samúð við fráfall elsku-
legrar móður og ömmu.
Einar Sigurðsson.
Kær vinkona okkar og skólasystir
Kristín Leifsdóttir er látin.
Við stöllur kynntumst í Austur-
bæjarskólanum og síðar lá leið okk-
ar saman í Menntaskólanum í
Reykjavík árin 1950–54. Þær voru
tvær Stínur – Hall. og Leifs. – í
stærðfræðideild og var ekki laust við
að við í stelpubekk máladeildar öf-
unduðum þær eilítið, ekki aðeins af
stærfræðigenunum heldur einnig af
þeim vaska hópi bekkjarbræðra í X-
bekknum sem við litum hýru auga.
Við urðum engu að síður klíkusystur
og stofnuðum saman saumaklúbb.
Áhyggjulausra uppvaxtarára og
margra gleðistunda minnumst við
þar sem Kristín var hrókur alls
fagnaðar með gamanmál á vörum.
Frásagnarhæfileiki hennar var
annálaður með óbilandi húmor.
Norðlenskur framburður og ramm-
íslenskt tungutak hrifu einnig svo að
oft hefði mátt heyra saumnál detta
þegar Stína var í essinu sínu. Hug-
myndaflugið var frjótt og stúlkan
skarpgreind og hnyttin. Jafnt ungir
sem aldnir nutu samvista við hana.
Á Hverfisgötu 53, æskuheimili
Kristínar, var gott að koma. For-
eldrar hennar Hrefna og Leifur
voru einstaklega gestrisin. Þau tóku
jafn vel á móti öllum, hvort sem um
var að ræða venslafólk og vini af
landsbyggðinni og í höfuðborginni
eða skólasystkini barnanna. Mikill
menningarbragur var á heimilinu,
bókmenntir og listir í hávegum hafð-
ar og ætlum við að flestir hafi farið
fróðari af fundum þeirra.
Eftir Bandaríkjadvöl með foreldr-
um sínum kom Stína forfrömuð
heimsdama tilbaka, ók á „Nash“ og
nutum við vinkonurnar þess í ríkum
mæli að fá far í glæsikerrunni með
henni.
Þegar minnst er á Kristínu kemur
upp í hugann hversu tryggur vinur
hún var og hún gerði sér far um að
rækta og varðveita þá vináttu sem
stofnað var til á uppvaxtarárum
okkar í Reykjavík. Hún hélt órofa
tryggð við hina Stínuna, þ.e. Krist-
ínu Hallvarðsdóttur, sem hefur ver-
ið búsett víðs vegar um heiminn í
hart nær 40 ár og nú síðast á Hawaii.
Tvisvar heimsótti hún nöfnu sína en
þegar efnt var til brúðkaups dóttur
hennar í San Francisco dreif Stína
Leifs okkur með sér í ferð til Kali-
forníu á vit ógleymanlegra ævintýra.
Veturinn sem Kristín var á hús-
mæðraskóla í Norður-Svíþjóð lá leið
hennar oft um Kóngsins Kaup-
mannahöfn okkur undirrituðum til
óblandinnar ánægju. Um það leyti
kynntist hún mannsefni sínu Indriða
Helga Einarssyni verkfræðinema,
greindum og skemmtilegum félaga,
og var vissulega jafnræði með þeim.
Þau gengu síðan í heilagt hjónaband
að námi hans loknu, settust að í
Reykjavík og eignuðust óskabörnin,
Einar og Hrefnu.
Lánið lék við fjölskylduna þar til
Indriði fórst í hörmulegu flugslysi í
mynni Hvalfjarðar í janúar 1975. Þá
voru börnin aðeins sjö og fimm ára.
Þessi litla fjölskylda hefur staðið
þétt saman í blíðu og stríðu, stutt
hvert annað og fagnað sérhverjum
áfanga og nýjum fjölskyldumeðlim-
um.
Kristín var sannur félagi barna
sinna sem nú eiga um sárt að binda.
Megi minningin um hlýja móður ylja
þeim um alla framtíð. Við vottum
þeim og öðrum ástvinum einlæga
samúð okkar. Vinkonu okkar kveðj-
um við með þakklæti og söknuði
með orðum föðurbróður hennar
Magnúsar Ásgeirssonar þýðanda og
skálds:
En minning þín er mjúk og hlý
og mun oss standa nærri.
Með hverju vori hún vex á ný
og verður ávallt kærri.
Guðrún Theodóra,
Steinunn, Unnur María.
Kristín var skólasystir okkar
hjóna úr árgangi MR 54 frá Mennta-
skólanum í Reykjavík. Við vorum
119 stúdentar útskrifuð vorið 1954,
þar af tvær stúlkur úr stærðfræði-
deild, sem báðar hétu Kristín – Hall-
varðsdóttir og Leifsdóttir. Þær voru
bekkjarsystur mínar í X-bekk og
áttu nokkra sérstöðu meðal skóla-
systra að vera tvær föngulegar
stúlkur í karlaveldi og um leið voru
þær forgöngukonur í stærðfræði-
deild.
Kristín var vafalítið með stærð-
fræðigenin frá föður sínum, Leifi
Ásgeirssyni stærðfræðingi, en báðar
stóðu þær sig með prýði í námi. Þær
nöfnur hafa alla tíð síðan verið afar
nánar vinkonur þó haf hafi oft skilið
milli vina og þær hafa bundist
sterkri vinataug vð kjarna árgangs-
ins.
Við skólasystkinin hittumst jafn-
aðarlega og eigum skemmtileg sam-
skipti sem Stína Leifs hefur verið af-
ar virk í og reyndar þær nöfnur
báðar þótt Hallvarðs. eigi oft um
langan veg að sækja okkur heim.
Kristín varð ung ekkja þegar
Indriði Einarsson verkfræðingur,
árgangur MA 54, fórst í hörmulegu
þyrluslysi 1975 frá tveimur börnum
þeirra þá fimm og sjö ára. Hún hef-
ur staðið sig sem hetja í erfiðu hlut-
verki og átt góðan bakhjarl í hjálp-
sömum og umhyggjusömum vina-
hópi skólasystkina.
Við hjónin eigum góðar persónu-
legar minningar um vinkonu og
æskuvináttu sem sjaldgæft er að
finna síðar á lífsleiðinni.
Stór skörð hafa verið höggvin í ár-
ganginn og þétt höggvið í sama kné-
runn nú því aðeins eru nokkrar vik-
ur frá því að við kvöddum Björgvin
Vilmundarson bekkjarbróður. Fyrir
hönd árgangsins bið ég vinum okkar
friðar og hinum líknar er lifa.
Þorvaldur S. Þorvaldsson,
inspector scholae MR 54.
Ein kynslóðin fer og önnur kemur,
en jörðin stendur að eilífu.
(Prédikarinn 1:4.)
Við systurnar minnumst frænku
okkar, Kristínar Leifsdóttur, með
söknuði þegar hún hefur nú svo fyr-
irvaralítið og allt of fljótt kvatt þetta
jarðlíf. Fjölskyldur okkar voru ná-
tengdar og fjöldi minninga frá öllum
æviskeiðum tengist henni og hennar
góða fólki.
KRISTÍN
LEIFSDÓTTIR